 |
„ექვთიმე სპეციალობით არც არქეოლოგი იყო,
არც ხელოვნებათა მეცნიერი, არც ისტორიკოსი, არც ქართული ფილოლოგიის
სწავლული. მაგრამ იგი იმავე დროს ერთიც იყო, მეორეც, მესამეც და მეოთხეც.
სიდიადე მისი სულისა სწორედ აქ არის, — მან თავისი ერის სამსახურისთვის ეს
მეცნიერებანი თვით შეისწავლა. იგი იყო „მოხალისე“, „მოყვარული“, მაგრამ
ნამდვილი ბატონი საქართველოს წარსულის კვლევის ფართო ნიადაგზედ... იგი იყო
განმგრძობი დიმიტრი ბაქრაძის, თავისი უფროსი თანამედროვის თ. ჟორდანიას და
სხვათა ღვაწლისა, რომელთაც იგივე მიზანი ხელმძღვანელობდა მათი უანგარო,
დაუღალავი და ხანგრძლივი შრომის დროს.“
BMW
From Wikipedia, the free encyclopedia
This article is about the German automobile and motorcycle manufacturer. For other uses, see BMW (disambiguation).
Bayerische Motoren Werke AG
 |
BMW headquarters in Munich, Germany |
|
|
Aktiengesellschaft (AG) |
| Traded as |
FWB: BMW |
| Industry |
Automotive |
| Predecessor |
Rapp Motorenwerke
Bayerische Flugzeugwerke AG (BFW)[1]
Automobilwerk Eisenach |
| Founded |
March 7, 1916; 99 years ago |
| Founder |
Franz Josef Popp, Karl Rapp, Camillo Castiglioni |
| Headquarters |
Munich, Bavaria, Germany |
Area served
|
Worldwide |
Key people
|
Norbert Reithofer
(Chairman of the Supervisory Board)
Harald Krüger
(Chairman of the Management Board) |
| Products |
Luxury vehicles, sports cars, motorcycles, bicycles |
Production output
|
2,117,965 Automobiles (2014)
about 120,000 Motorcycles (2014) |
| Revenue |
€80,40 billion (2014)[2] |
|
|
€8,707 billion (2014)[2] |
| Profit |
€3.00 billion (2014)[2] |
| Total assets |
€182,72 billion (2015)[2] |
| Total equity |
€37,43 billion (2014)[2] |
| Owner |
Stefan Quandt: 17.4%
Johanna Quandt: 16.7%
Susanne Klatten: 12.6%
Public float: 53.3% |
Number of employees
|
116,324 (2014)[2] |
| Divisions |
Mini
BMW Motorsport
BMW i
BMW Motorrad |
| Subsidiaries |
|
| Slogan |
"The Ultimate Driving Machine" |
| Website |
BMW Group
BMW Automobiles |
Bayerische Motoren Werke AG (  pronunciation (help·info); English: Bavarian Motor Works), commonly known as BMW or BMW AG, is a German luxury automobile, motorcycle and engine manufacturing company founded in 1916. BMW is headquartered in Munich, Bavaria, Germany. It also owns and produces Mini cars, and is the parent company of Rolls-Royce Motor Cars. BMW produces motorcycles under BMW Motorrad, and plug-in electric cars under the BMW i sub-brand. BMW is one of the best-selling luxury automakers in the world. [3]
History
Main article: History of BMW
BMW Headquarters in Munich. The towers and museum are visible in the back right.
BMW Isetta with a front opening door.
BMW was established as a business entity following a restructuring of the [[]] aircraft manufacturing firm in 1917. After the end of World War I in 1918, BMW was forced to cease aircraft-engine production by the terms of the Versailles Armistice Treaty. [4] The company consequently shifted to motorcycle production as the restrictions of the treaty started to be lifted in 1923, [5] followed by automobiles in 1928–29. [6][7][8]
The first car which BMW successfully produced and the car which launched BMW on the road to automobile production was the Dixi, it was based on the Austin 7 and licensed from the Austin Motor Company in Birmingham, England.
BMW's first significant aircraft engine (and commercial product of any sort) was the BMW IIIa inline-six liquid-cooled engine of 1918, much preferred for its high-altitude performance. [9] With German rearmament in the 1930s, the company again began producing aircraft engines for the Luftwaffe. Among its successful World War II engine designs were the BMW 132 and BMW 801 air-cooled radial engines, and the pioneering BMW 003 axial-flow turbojet, which powered the tiny, 1944–1945–era jet-powered "emergency fighter", the Heinkel He 162 Spatz. The BMW 003 jet engine was first tested as a prime powerplant in the first prototype of the Messerschmitt Me 262, the Me 262 V1, but in 1942 tests the BMW prototype engines failed on takeoff with only the standby Junkers Jumo 210 nose-mounted piston engine powering it to a safe landing. [10][11]
The few Me 262 A-1b test examples built used the more developed version
of the 003 jet, recording an official top speed of 800 km/h (497 mph).
The first-ever four-jet aircraft ever flown, the sixth and eighth
prototypes of the Arado Ar 234
jet reconnaissance-bomber, used BMW 003 jets for power. The improving
reliability of the 003 as 1944 progressed, earmarked it as the required
powerplant for airframe designs competing for the Jägernotprogramm's light fighter production contract, won by the Heinkel He 162 Spatz design. The BMW 003 aviation turbojet also found itself under consideration as the basic starting point for a pioneering turboshaft powerplant for German armored fighting vehicles in 1944–45, as the GT 101. [12] Towards the end of the Third Reich BMW developed some military aircraft projects for the Luftwaffe, the BMW Strahlbomber, the BMW Schnellbomber and the BMW Strahljäger, but none of them were built. [13][14]
By the year 1958, the automotive division of BMW was in financial
difficulties and a shareholders meeting was held to decide whether to go
into liquidation or find a way of carrying on. It was decided to carry
on and to try to cash in on the current economy car boom enjoyed so
successfully by some of Germany's ex-aircraft manufacturers such as Messerschmitt and Heinkel. The rights to manufacture the Italian Iso Isetta
were bought; the tiny cars themselves were to be powered by a modified
form of BMW's own motorcycle engine. This was moderately successful and
helped the company get back on its feet. The controlling majority
shareholder of the BMW Aktiengesellschaft since 1959 is the Quandt family, which owns about 46% of the stock. The rest is in public float.
BMW acquired the Hans Glas company based in Dingolfing,
Germany, in 1966. Glas vehicles were briefly badged as BMW until the
company was fully absorbed. It was reputed that the acquisition was
mainly to gain access to Glas' development of the timing belt with an
overhead camshaft in automotive applications, [15]
although some saw Glas' Dingolfing plant as another incentive. However,
this factory was outmoded and BMW's biggest immediate gain was,
according to themselves, a stock of highly qualified engineers and other
personnel. [16]
The Glas factories continued to build a limited number of their
existing models, while adding the manufacture of BMW front and rear
axles until they could be closer incorporated into BMW. [17]
In 1992, BMW acquired a large stake in California based industrial design studio DesignworksUSA, which they fully acquired in 1995. In 1994, BMW bought the British Rover Group[18] (which at the time consisted of the Rover, Land Rover and MG brands as well as the rights to defunct brands including Austin and Morris),
and owned it for six years. By 2000, Rover was incurring huge losses
and BMW decided to sell the combine. The MG and Rover brands were sold
to the Phoenix Consortium to form MG Rover, while Land Rover was taken over by Ford. BMW, meanwhile, retained the rights to build the new Mini, which was launched in 2001.
Chief designer Chris Bangle announced his departure from BMW in February 2009, after serving on the design team for nearly seventeen years. [19] He was replaced by Adrian van Hooydonk,
Bangle's former right-hand man. Bangle was known for his radical
designs such as the 2002 7-Series and the 2002 Z4. In July 2007, the
production rights for Husqvarna Motorcycles was purchased by BMW for a reported 93 million euros. BMW Motorrad
plans to continue operating Husqvarna Motorcycles as a separate
enterprise. All development, sales and production activities, as well as
the current workforce, have remained in place at its present location
at Varese.
In June 2012, BMW was listed as the #1 most reputable company in the world by Forbes.com. [20]
Rankings are based upon aspects such as "people's willingness to buy,
recommend, work for, and invest in a company is driven 60% by their
perceptions of the company and only 40% by their perceptions of their
products."
Shareholder structure
by ownership[21] [22]
by types
- Strategic investors: 46.7%
- Institutional investors:
- North America: 15.8%
- United Kingdom and Ireland: 11.8%
- Other Europe: 5.7%
- Germany: 4.8%
- Rest of the world: 2.5%
- Other investors: 12.7%
Production
In 2006, the BMW group (including Mini and Rolls-Royce) produced
1,366,838 four-wheeled vehicles, which were manufactured in five
countries. [23] In 2010, it manufactured 1,481,253 four-wheeled vehicles and 112,271 motorcycles (under both the BMW and Husqvarna brands). [24]
The BMW X3 (E83) was made by Magna Steyr, a subsidiary of Magna of
Canada, in Graz, Austria under license from BMW until 2010. More than
45,973 were produced in 2009. Starting October 2010, the new BMW X3
(F25) is produced at BMW US Manufacturing Company, Greer, Spartanburg County, South Carolina.
It is reported that about 56% of BMW-brand vehicles produced are
powered by petrol engines and the remaining 44% are powered by diesel
engines. Of those petrol vehicles, about 27% are four-cylinder models
and about nine percent are eight-cylinder models. [25] BMW also has local assembly operation using complete knock down components in Thailand, Russia, Egypt, Indonesia, Malaysia, and India, for 3, 5, 7 series and X3. [21]
Worldwide sales
Vehicles sold in all markets according to BMW's annual reports.
| Year |
BMW |
MINI |
Rolls-Royce |
Motorcycle* |
| 2005 |
1,126,768 |
200,428 |
797 |
97,474 |
| 2006 |
1,185,088 |
188,077 |
805 |
100,064 |
| 2007 |
1,276,793 |
222,875 |
1,010 |
102,467 |
| 2008 |
1,202,239 |
232,425 |
1,212 |
115,196 |
| 2009 |
1,068,770 |
216,538 |
1,002 |
100,358 |
| 2010 |
1,224,280 |
234,175 |
2,711 |
110,113 |
| 2011 |
1,380,384 |
285,060 |
3,538 |
113,572 |
| 2012 |
1,540,085 |
301,525 |
3,575 |
117,109 |
| 2013 |
1,655,138 |
305,030 |
3,630 |
115,215** |
| 2014 [2] |
1,811,719 |
302,183 |
4,063 |
123,495** |
*Since 2008, motorcycle productions and sales figures include Husqvarna models. **Excluding Husqvarna, sales volume up to 2013: 59,776 units.
China sales
BMW sells vehicles in China through "more than 440 BMW sales outlets
and 100 Mini stores," delivering 415,200 units to this network between
January and November 2014. [26]
Annual production
| Year |
BMW |
MINI |
Rolls-Royce |
Motorcycle* |
| 2005 |
1,122,308 |
200,119 |
692 |
92,013 |
| 2006 |
1,179,317 |
186,674 |
847 |
103,759 |
| 2007 |
1,302,774 |
237,700 |
1,029 |
104,396 |
| 2008 |
1,203,482 |
235,019 |
1,417 |
118,452 |
| 2009 |
1,043,829 |
213,670 |
918 |
93,243 |
| 2010 |
1,236,989 |
241,043 |
3,221 |
112,271 |
| 2011 |
1,440,315 |
294,120 |
3,725 |
118,865 |
| 2012 |
1,547,057 |
311,490 |
3,279 |
125,284 |
| 2013 |
1,699,835 |
303,177 |
3,354 |
110,129 |
Motorcycles
BMW began production of motorcycle engines and then motorcycles after World War I. [27] Its motorcycle brand is now known as BMW Motorrad. Their first successful motorcycle, after the failed Helios and Flink, was the " R32" in 1923. This had a " boxer"
twin engine, in which a cylinder projects into the air-flow from each
side of the machine. Apart from their single-cylinder models (basically
to the same pattern), all their motorcycles used this distinctive layout
until the early 1980s. Many BMWs are still produced in this layout,
which is designated the R Series.
During the Second World War, BMW produced the BMW R75 motorcycle with a sidecar attached. Having a unique design copied from the Zündapp KS750, its sidecar wheel was also motor-driven. Combined with a lockable differential, this made the vehicle very capable off-road, an equivalent in many ways to the Jeep.
In 1982, came the K Series,
shaft drive but water-cooled and with either three or four cylinders
mounted in a straight line from front to back. Shortly after, BMW also
started making the chain-driven F and G series with single and parallel twin Rotax engines.
In the early 1990s, BMW updated the airhead Boxer engine which became known as the oilhead.
In 2002, the oilhead engine had two spark plugs per cylinder. In 2004
it added a built-in balance shaft, an increased capacity to 1,170 cc and
enhanced performance to 100 hp (75 kW) for the R1200GS, compared to 85 hp (63 kW) of the previous R1150GS.
More powerful variants of the oilhead engines are available in the
R1100S and R1200S, producing 98 and 122 hp (73 and 91 kW), respectively.
In 2004, BMW introduced the new K1200S Sports Bike which marked a
departure for BMW. It had an engine producing 167 hp (125 kW), derived
from the company's work with the Williams F1 team, and is lighter than
previous K models. Innovations include electronically adjustable front
and rear suspension, and a Hossack-type front fork that BMW calls
Duolever.
BMW introduced anti-lock brakes
on production motorcycles starting in the late 1980s. The generation of
anti-lock brakes available on the 2006 and later BMW motorcycles pave
the way for the introduction of electronic stability control, or anti-skid technology later in the 2007 model year.
BMW has been an innovator in motorcycle suspension design, taking up
telescopic front suspension long before most other manufacturers. Then
they switched to an Earles fork,
front suspension by swinging fork (1955 to 1969). Most modern BMWs are
truly rear swingarm, single sided at the back (compare with the regular
swinging fork usually, and wrongly, called swinging arm).
Some BMWs started using yet another trademark front suspension design,
the Telelever, in the early 1990s. Like the Earles fork, the Telelever
significantly reduces dive under braking.
BMW Group, on 31 January 2013 announced that Pierer Industrie AG has
bought Husqvarna for an undisclosed amount, which will not be revealed
by either party in the future. The company is headed by Stephan pierer
(CEO of KTM). Pierer Industrie AG is 51% owner of KTM and 100% owner of
Husqvarna.
Automobiles
New Class
Main article: BMW New Class
The New Class (German: Neue Klasse) was a line of compact sedans and coupes starting with the 1962 1500 and continuing through the last 2002s in 1977. Powered by BMW's celebrated four-cylinder M10 engine, the New Class models had a fully independent suspension, MacPherson struts
in front, and front disc brakes. Initially a family of four-door sedans
and two-door coupes, the New Class line was broadened to two-door
sports sedans with the addition of the 02 Series 1600 and 2002 in 1966.
Sharing little in common with the rest of the line beyond power
train, the sporty siblings caught auto enthusiasts' attention and
established BMW as an international brand. Precursors to the famed BMW 3 Series,
the two-doors' success cemented the firm's future as an upper tier
performance car maker. New Class four-doors with numbers ending in "0"
were replaced by the larger BMW 5 Series in 1972. The upscale 2000C and 2000CS coupes were replaced by the six-cylinder BMW E9, introduced in 1969 with the 2800CS. The 1600 two-door was discontinued in 1975, and the 2002 was replaced by the 320i in 1975.
Current models
The 1 Series,
originally launched in 2004, is BMW's smallest car. Currently available
are the second generation hatchback (F20) and first generation
coupe/convertible (E82/E88). The 3 Series, a compact executive car manufactured since model year 1975, is currently in its sixth generation ( F30); models include the sport sedan (F30), and fourth generation station wagon (F30), and convertible (E93), and the Gran Turismo. In 2014, the 4 Series has been released and replaced the 3 Series Coupe and Convertible. The 5 Series is a mid-size executive car, available in sedan (F10) and station wagon (F11) forms. The 5 Series Gran Turismo (F07), which debuted in 2010, created a segment between station wagons and crossover SUV. [28]
BMW's full-size flagship executive sedan is the 7 Series. Typically, BMW introduces many of their innovations first in the 7 Series, such as the iDrive system. The 7 Series Hydrogen, having one of the world's first hydrogen
fueled internal combustion engines, is fueled by liquid hydrogen and
emits only clean water vapor. The latest generation (F01) debuted in
2009. Based on the 5 Series' platform, the 6 Series is BMW's grand touring luxury sport coupe/convertible (F12/F13). A 2-seater roadster and coupe which succeeded the Z3, the Z4 has been sold since 2002.
The X3 (F25), BMW's second crossover SUV (called SAV or "Sports Activity Vehicle" by BMW) debuted in 2010 and replaced the X3 (E83),
which was based on the E46 3 Series' platform, and had been in
production since 2003. Marketed in Europe as an off-roader, it benefits
from BMW's xDrive all-wheel drive system. The all-wheel drive X5
(E53) was BMW's first crossover SUV (SAV), based on the 5 Series, and
is a mid-size luxury SUV (SAV) sold by BMW since 2000. A 4-seat
crossover SUV released by BMW in December 2007, the X6 is marketed as a "Sports Activity Coupe" (SAC) by BMW. The X1 extends the BMW Sports Activity Series model lineup.
The BMW i is a sub-brand of BMW founded in 2011 to design and manufacture plug-in electric vehicles. [29][30] The sub-brand initial plans called for the release of two vehicles; series production of the BMW i3 all-electric car began in September 2013, [31] and the market launch took place in November 2013 with the first retail deliveries in Germany. [32] The BMW i8 sports plug-in hybrid car was launched in Germany in June 2014. [33]
As of June 2015, over 30,000 i brand vehicles have been sold worldwide
since 2013, consisting of over 26,000 i3s and about 4,500 i8s. [34] The all-electric BMW i3 ranked among the world's top ten best selling plug-in electric vehicles as of May 2015. [35]
M models
BMW produce a number of high-performance derivatives of their cars developed by their BMW M GmbH (previously BMW Motorsport GmbH) subsidiary.
The current M models are:
- M3 – F80 Sedan (2013 to present)
- M4 – F82 Coupé/F83 Convertible (2013 to present)
- M5 – F10 Saloon (2011 to present)
- M6 – F06 Gran Coupé/F12 Convertible/F13 Coupé (2012 to present)
- X5 M – F15 SAV (2014 to present)
- X6 M – F16 SAV (2014 to present)
Motorsport
BMW has been engaged in motorsport activities since the dawn of the first BMW motorcycle in 1923.
Motorcycle
Formula One – F1
BMW has a history of success in Formula One. BMW powered cars have won 20 races. In 2006 BMW took over the Sauber
team and became Formula One constructors. In 2007 and 2008 the team
enjoyed some success. The most recent win is a lone constructor team's
victory by BMW Sauber F1 Team, on 8 June 2008, at the Canadian Grand Prix with Robert Kubica driving. Achievements include:
- Driver championship: 1 (1983)
- Constructor championship: 0 (Runner-up 2002, 2003, 2007)
- Fastest laps: 33
- Grand Prix wins: 20
- Podium finishes: 76
- Pole positions: 33
BMW was an engine supplier to Williams, Benetton, Brabham, and Arrows. Notable drivers who have started their Formula One careers with BMW include Jenson Button, Juan Pablo Montoya, Robert Kubica and Sebastian Vettel.
In July 2009, BMW announced that it would withdraw from Formula One at the end of the 2009 season. [39]
The team was sold back to the previous owner, Peter Sauber, who kept
the BMW part of the name for the 2010 season due to issues with the Concorde Agreement. The team has since dropped BMW from their name starting in 2011.
Sport cars
Touring cars
BMW has a long and successful history in touring car racing.
BMW announced on 15 October 2010 that it will return to touring car racing
during the 2012 season. Dr. Klaus Draeger, director of research and
development of the BMW Group, who was in charge of the return to DTM
racing ( Deutsche Tourenwagen Masters),
commented that "The return of BMW to the DTM is a fundamental part of
the restructuring of our motorsport activities. With its increased
commitment to production car racing, BMW is returning to its roots. The
race track is the perfect place to demonstrate the impressive sporting
characteristics of our vehicles against our core competitors in a
high-powered environment. The DTM is the ideal stage on which to do
this." [41]
Rally
In football, BMW sponsors Bundesliga club Eintracht Frankfurt. [42]
It was an official sponsor of the London 2012 olympics providing 4000 BMWs and Minis in a deal made in November 2009. [43] The company also made a six-year sponsorship deal with the United States Olympic Committee (USOC) in July 2010. [44]
BMW has sponsored various European golf events such as the PGA Championship at Wentworth, the BMW Italian Open and the BMW International Open in Germany. [45]
In 2012, BMW Australia announced a 2-year sponsorship agreement with the Australian Film Institute’s Australian Academy of Cinema and Television Arts (AACTA) Awards. As part of the agreement, BMW supplied a fleet of vehicles renowned for appearing in feature films. [46] The vehicles supplied included a range of elegant BMW limousines, iconic BMW’s of the past and the BMW 6 Series which featured in Mission Impossible 4: Ghost Protocol.
Environmental record
The company is a charter member of the U.S. Environmental Protection Agency's
(EPA) National Environmental Achievement Track, which recognizes
companies for their environmental stewardship and performance. [47] It is also a member of the South Carolina Environmental Excellence Program. [48]
In 2012, BMW was named the world's most sustainable automotive
company for the eighth consecutive year by the Dow Jones Sustainability
Indexes. The BMW Group is the only automotive enterprise in the index
since its inception in 1999. In 2001, the BMW Group committed itself to
the United Nations Environment Programme, the UN Global Compact and the
Cleaner Production Declaration. It was also the first company in the
automotive industry to appoint an environmental officer, in 1973. [49] BMW is a member of the World Business Council for Sustainable Development. [50]
BMW is industry leader in the Carbon Disclosure Project's Global 500
ranking and 3rd place in Carbon Disclosure Leadership Index across all
industries. BMW is listed in the FTSE4GoodIndex. The BMW Group was rated
the most sustainable DAX 30 company by Sustainalytics in 2012. [51]
BMW has taken measures to reduce the impact the company has on the
environment. It is trying to design less-polluting cars by making
existing models more efficient, as well as developing environmentally
friendly fuels for future vehicles. Possibilities include: electric
power, hybrid power (combustion engines and electric motors) hydrogen
engines. [52]
BMW offers 49 models with EU5/6 emissions norm and nearly 20 models
with CO2 output less than 140 g/km, which puts it on the lowest tax
group and therefore could provide the future owner with eco-bonus
offered from some European countries.
However, there have been some criticisms directed at BMW, and in particular, accusations of greenwash in reference to their BMW Hydrogen 7. Some critics claim that the emissions produced during hydrogen fuel
production outweigh the reduction of tailpipe emissions, and that the
Hydrogen 7 is a distraction from more immediate, practical solutions for
car pollution. [53] The BBC's Jorn Madslien questioned whether the Hydrogen 7 was "a truly green initiative or merely a cynical marketing ploy" [54]
Bicycles
BMW has created a range of high-end bicycles sold online and through
dealerships. They range from the Kid's Bike to the EUR 4,499 Enduro
Bike. [55] In the United States, only the Cruise Bike and Kid's Bike models are sold.
BMW nomenclature
BMW vehicles follow a certain nomenclature;
usually a 3 digit number is followed by 1 or 2 letters. The first
number represents the series number. The next two numbers traditionally
represent the engine displacement in cubic centimeters divided by 100. [56]
However, more recent cars use those two numbers as a performance index,
as e.g. the 116i, 118i and 120i (all 2,0L petrol-powered), just like
the 325d and 330d (both 3,0L diesel) share the same motor block while
adjusting engine power through setup and turbocharging. A similar nomenclature is used by BMW Motorrad for their motorcycles.
The system of letters can be used in combination, and is as follows:
† historic nomenclature indicating "td" refers to "Turbo Diesel", not a diesel hatchback or touring model (524td, 525td)
†† typically includes sport seats, spoiler, aerodynamic body kit, upgraded wheels and Limit Slip Differential on pre-95 model etc.
For example, the BMW 750iL is a fuel-injected 7 Series with a long
wheelbase and 5.4 litres of displacement. This badge was used for
successive generations, E65 and F01, except the "i" and "L" switched
places, so it read "Li" instead of "iL".
When 'L' supersedes the series number (e.g. L6, L7, etc.) it
identifies the vehicle as a special luxury variant, having extended
leather and special interior appointments. The L7 is based on the E23
and E38, and the L6 is based on the E24.
When 'X' is capitalised and supersedes the series number (e.g. X3,
X5, etc.) it identifies the vehicle as one of BMW's Sports Activity
Vehicles (SAV), their brand of crossovers, with BMW's xDrive.
The second number in the 'X' series denotes the platform that it is
based upon, for instance the X5 is derived from the 5 Series. Unlike BMW
cars, the SAV's main badge does not denote engine size; the engine is
instead indicated on side badges.
The 'Z' identifies the vehicle as a two-seat roadster (e.g. Z1, Z3,
Z4, etc.). 'M' variants of 'Z' models have the 'M' as a suffix or
prefix, depending on country of sale (e.g. 'Z4 M' is 'M Roadster' in
Canada).
Previous X & Z vehicles had 'i' or 'si' following the engine
displacement number (denoted in litres). BMW is now globally
standardising this nomenclature on X & Z vehicles by using 'sDrive'
or 'xDrive' (simply meaning rear or all-wheel drive, respectively)
followed by two numbers which vaguely represent the vehicle's engine
(e.g. Z4 sDrive35i is a rear-wheel-drive Z4 roadster with a 3.0 L
twin-turbo fuel-injected engine). [57]
BMW last used the 's' for the E36 328is, which ceased production in
1999. However, the 's' nomenclature was brought back on the 2011 model
year BMW 335is and BMW Z4 sDrive35is. The 335is is a sport-tuned trim
with more performance and an optional dual clutch transmission that slots between the regular 335i and top-of-the-line M3. [58][59]
The 'M' – for Motorsport
– identifies the vehicle as a high-performance model of a particular
series (e.g. M3, M5, M6, etc.). For example, the M6 is the highest
performing vehicle in the 6 Series lineup. Although 'M' cars should be
separated into their respective series platforms, it is very common to
see 'M' cars grouped together as its own lineup on the official BMW
website.
Exceptions
There are exceptions to the numbering nomenclature. [60]
The M version of the BMW 1 Series was named the BMW 1 Series M Coupe rather than the traditional style "M1" due to the possible confusion with BMW's former BMW M1 homologation sports car.
The M versions of the Sports Activity Vehicles, such as the X5 M, could not follow the regular naming convention since MX5 was used for Mazda's MX-5 Miata.
For instance in the 2008 model year, the BMW 125i/128i, 328i, and 528i all had 3.0 naturally aspirated engines ( N52),
not a 2,500 cc or 2,800 cc engine as the series designation number
would lead one to believe. The '28' is to denote a detuned engine in the
2008 cars, compared to the 2006 model year '30' vehicles (330i and
530i) whose 3.0 naturally aspirated engines are from the same N52 family
but had more output.
The 2008 BMW 335i and 535i also have 3.0-litre engine; however the engines are twin-turbocharged ( N54)
which is not identified by the nomenclature. Nonetheless the '35'
indicates a more powerful engine than previous '30' models that have the
naturally aspirated N52 engine.
The 2011 BMW 740i and 335is shares the same twin-turbo 3.0 engine from
the N54 family but tuned to higher outputs, although the badging is not
consistent ('40' and 's'). The 2013 BMW 640i Gran Coupe's twin-scroll
single turbo 3.0L inline-6 engine makes similar output to the older twin
turbo inline-6 engines. [61]
The E36 and E46 323i and E39 523i had 2.5-litre engines. The E36 318i made after 1996 has a 1.9 L engine ( M44) as opposed to the 1.8 L ( M42) used in the 1992 to 1995 models. The E39 540i had a 4.4 L M62 engine, instead of a 4.0 L as the designation would suggest.
The badging for recent V8 engines ( N62 and N63)
also does not indicate displacement, as the 2006 750i and 2009 750i
have 4800 cc (naturally aspirated) and 4400 cc (twin-turbocharged)
engines, respectively.
Carsharing services
In June 2011, BMW and Sixt launched Drivenow,
a joint-venture that provides carsharing services in several cities in
Europe and North America. As of December 2012, DriveNow operates over
1,000 vehicles, which serve five cities worldwide and over 60,000
customers. [62]
Light and Charge
BMW has developed street lights equipped with sockets to charge electric cars, called Light and Charge. [63]
From the summer of 2001 until October 2005, BMW hosted The Hire, showcasing sporty models being driven to extremes. [64] These videos are still popular within the enthusiast community and proved to be a ground-breaking online advertising campaign.
Annually since 1999, BMW enthusiasts have met in Santa Barbara, CA to attend Bimmerfest.
One of the largest brand-specific gatherings in the U.S., over 3,000
people attended in 2006, and over 1,000 BMW cars were present. In 2007,
the event was held on 5 May.
BMW slang
The initials BMW are pronounced [ˈbeː ˈɛm ˈveː] in German. [65]
The model series are referred to as "Einser" ("One-er" for 1 series),
"Dreier" ("Three-er" for 3 series), "Fünfer" ("Five-er" for the 5
series), "Sechser" ("Six-er" for the 6 series), "Siebener" ("Seven-er"
for the 7 series). These are not actually slang, but are the normal way
that such letters and numbers are pronounced in German. [66]
The English slang terms Beemer, Bimmer and Bee-em are variously used for BMWs of all kinds, [67][68] cars and motorcycles. [69][70]
In the US, specialists have been at pains to prescribe
that a distinction must be made between using Beemer exclusively to
describe BMW motorcycles, and using Bimmer only to refer to BMW cars, [71][72][73] in the manner of a "true aficionado" [74] and avoid appearing to be "uninitiated." [75][76] The Canadian Globe and Mail prefers Bimmer and calls Beemer a "yuppie abomination," [77] while the Tacoma News Tribune says it is a distinction made by "auto snobs." [78] Using the wrong slang risks offending BMW enthusiasts. [79][80][81] An editor of Business Week
was satisfied in 2003 that the question was resolved in favor of Bimmer
by noting that a Google search yielded 10 times as many hits compared
to Beemer. [82]
The arts
1975 BMW 3.0CSL painted by Alexander Calder
Manufacturers employ designers
for their cars, but BMW has made efforts to gain recognition for
exceptional contributions to and support of the arts, including art
beyond motor vehicle design. These efforts typically overlap or
complement BMW's marketing and branding campaigns. [83] BMW Headquarters designed in 1972 by Karl Schwanzer has become a European icon, [84] and artist Gerhard Richter created his Red, Yellow, Blue series of paintings for the building's lobby. [85][86] In 1975, Alexander Calder was commissioned to paint the 3.0CSL driven by Hervé Poulain at the 24 Hours of Le Mans. This led to more BMW Art Cars, painted by artists including David Hockney, Jenny Holzer, Roy Lichtenstein, and others. The cars, currently numbering 17, have been shown at the Louvre, Guggenheim Museum Bilbao, and, in 2009, at the Los Angeles County Museum of Art and New York's Grand Central Terminal. [84] BMW was the principal sponsor of the 1998 The Art of the Motorcycle exhibition at the Solomon R. Guggenheim Museum and other Guggenheim museums, though the financial relationship between BMW and the Guggenheim was criticised in many quarters. [87][88]
In 2012, BMW brought out the BMW Art Guide by Independent Collectors, which had, amongst others, the Dikeou Collection. It is the first global guide to private and publicly accessible collections of contemporary art worldwide. [citation needed]
The 2006 "BMW Performance Series" was a marketing event geared to
attract black car buyers, and included the "BMW Pop-Jazz Live Series," a
tour headlined by jazz musician Mike Phillips, and the "BMW
Blackfilms.com Film Series" highlighting black filmmakers. [89]
April Fools
BMW has garnered a reputation over the years for its April Fools
pranks, which are printed in the British press every year. In 2010,
they ran an advert announcing that customers would be able to order BMWs
with different coloured badges to show their affiliation with the
political party they supported.
Overseas subsidiaries
Brazil
On October 9, 2014, BMW's new South American automobile plant in Araquari, Santa Catarina
produced its first car. BMW intend to increase its production capacity
to over 30,000 vehicles a year. The new site is intended to create
around 1,300 new jobs, of which 500 have already been filled. [90]
Canada
In October 2008, BMW Group Canada was named one of Greater Toronto's Top Employers by Mediacorp Canada Inc., which was announced by the Toronto Star newspaper. [91]
China
Main article: BMW Brilliance
Signing a deal in 2003 for the production of sedans in China, [92] May 2004 saw the opening of a factory in the North-eastern city of Shenyang where Brilliance Auto produces BMW-branded automobiles [93] in a joint venture with the German company. [94]
Egypt
Bavarian Auto Group
is a multinational group of companies established in March 2003 when it
was appointed as the sole importer of BMW and Mini in Egypt, with
monopoly rights for import, assembly, distribution, sales and
after-sales support of BMW products in Egypt. Since that date, BAG
invested a total amount of US$100 million distributed on seven companies
and 11 premises in addition to three stores.
India
BMW India was established in 2006 as a sales subsidiary in Gurgaon (National Capital Region). A state-of-the-art assembly plant for BMW 3 and 5 Series started operation in early 2007 in Chennai.
Construction of the plant started in January 2006 with an initial
investment of more than one billion Indian Rupees. The plant started
operation in the first quarter of 2007 and produces the different
variants of BMW 3 Series, BMW 5 Series, BMW 7 Series, BMW X1, BMW X3, Mini Cooper S, Mini Cooper D and Mini Countryman. [95]
Japan
Yanase Co., Ltd.
is the exclusive retailer of all imported BMW (passenger cars and
motorcycles) products to Japanese consumers, and has had the exclusive
rights to do so since the end of World War II.
Mexico
In July 2014 BMW announced it was establishing a plant in Mexico, in the city and state of San Luis Potosi
involving an investment of $1 billion. Taking advantage of lower wages
in the country, and the terms of free trade agreements Mexico has with a
host of other countries, were the motivating factors the company said.
The plant will employ 1,500 people, and produce 150,000 cars annually,
commencing in 2019. [96]
South Africa
BMWs have been assembled in South Africa since 1968, [97] when Praetor Monteerders' plant was opened in Rosslyn, near Pretoria. BMW initially bought shares in the company, before fully acquiring it in 1975; in so doing, the company became BMW South Africa, the first wholly owned subsidiary of BMW to be established outside Germany. Three unique models that BMW Motorsport created for the South African market were the E23 M745i (1983), which used the M88 engine from the BMW M1, the BMW 333i (1986), which added a six-cylinder 3.2-litre M30 engine to the E30, [98] and the E30 BMW 325is (1989) which was powered by an Alpina-derived 2.7-litre engine.
Unlike U.S. manufacturers, such as Ford and GM,
which divested from the country in the 1980s, BMW retained full
ownership of its operations in South Africa. Following the end of apartheid
in 1994, and the lowering of import tariffs, BMW South Africa ended
local production of the 5-Series and 7-Series, in order to concentrate
on production of the 3-Series for the export market. South African–built
BMWs are now exported to right hand drive markets including Japan, Australia, New Zealand, the United Kingdom, Indonesia, Malaysia, Singapore, and Hong Kong, as well as Sub-Saharan Africa. Since 1997, BMW South Africa has produced vehicles in left-hand drive for export to Taiwan, the United States and Iran, as well as South America.
BMWs with a VIN starting with "NC0" are manufactured in South Africa.
United States
The BMW Manufacturing Company opened in 1994 and has been manufacturing all Z4 and X5 models, and more recently the X6 and X3, including those for export to Europe, on the same assembly line in Greer near Spartanburg. [99]
In an average work day the company builds 600 vehicles: 500 X5s and 100
Z4s. The engines for these vehicles are built in Munich, Germany. BMWs
with a VIN starting with "4US and 5US" are manufactured at Spartanburg.
In 2010 BMW announced that it would spend $750 million to expand
operations at the Greer plant. This expansion will allow production of
240,000 vehicles a year and will make the plant the largest car factory
in the United States by number of employees. [100] BMW's largest single market is the United States.
Currently, the facility produces all BMW X3, X4, X5, X5 M, X6 and X6 M models. [101]
Marketing
BMW began using the slogan 'The Ultimate Driving Machine' in the
1970s. In 2010, this long-lived campaign was mostly supplanted by 'Joy',
a campaign intended to make the brand more "approachable" and to better
appeal to women, but by 2012 they had returned to "The Ultimate Driving
Machine", which has a strong public association with BMW. [102]
Audio logo
In 2013, BMW replaced the 'double-gong' sound used in TV and Radio
advertising campaigns since 1998. The new sound, developed to represent
the future identity of BMW, was described as "introduced by a rising,
resonant sound and underscored by two distinctive bass tones that form
the sound logo's melodic and rhythmic basis." [103] The new sound was first used in BMW 4 Series Concept Coupe TV commercial. [104] The sound was produced by Thomas Kisser of HASTINGS media music. [105]
Roundel logo
The round BMW logo used for all models
The circular blue and white BMW logo or roundel evolved from the circular Rapp Motorenwerke company logo, from which the BMW company grew, combined with the blue and white colors of the flag of Bavaria. [106]
The logo has been portrayed as the movement of an aircraft propeller
with the white blades cutting through a blue sky—first used in a BMW
advertisement in 1929, twelve years after the roundel was created—but
this is not the origin of the logo itself. [107]
Issues
Theft using OBD, 2012
In 2012, BMW vehicles were stolen by programming a blank key fob to start the car through the on-board diagnostics (OBD) connection. [108][109][110] The primary causes of this vulnerability lie in the lack of appropriate authentication and authorization in the OBD specifications, which rely largely on security through obscurity. [111]
ConnectedDrive, 2010-2014
Dieter Spaar was asked by ADAC
to analyze ConnectedDrive and its hardware called Combox. He uncovered
the following problems which allowed him e.g. to remotely open the car: [112]
- BMW uses the same symmetric keys in all cars.
- some services do not encrypt transported data while connecting to the BMW backend.
- the integrity of the ConnectedDrive configuration is not protected.
- the Combox discloses the vehicle identification number via NGTP (next generation telematics pattern) error messages.
- data sent via SMS in NGTP format are encryped via the nowadays unsecure DES.
- the Combox does not protect against replay attacks.
BMW was notified in advance of the publication to provide fixes. The
transport is now encrypted and BMWs server certificate is verified. The
updates were delivered via ConnectedDrive config change. All BMW, Mini
and Rolls Royce cars produced between March 2010 and 8 December 2014 are
vulnerable. Cars without battery or parked in places without mobile
connection still may be vulnerable, an update can be initiated manually.
See also
References
"When was BMW founded?". BMW Education. BMW. Archived from the original on 25 April 2012. Retrieved 30 September 2012.
"Annual Report 2014" (PDF). BMW Group. Retrieved 20 July 2015.
"Best Global Brands - 2014 Rankings". Interbrand. Archived from the original on 15 March 2015. Retrieved 26 March 2015.
"Fliegerschule St.Gallen – history" (in German). Archived from the original on 28 May 2007. Retrieved 24 August 2008.
Darwin Holmstrom, Brian J. Nelson (2002). BMW Motorcycles. MotorBooks/MBI Publishing Company. ISBN 978-0-7603-1098-4. Retrieved 24 August 2008.
Johnson, Richard Alan (2005). Six men who built the modern auto industry. MotorBooks/MBI Publishing Company. ISBN 978-0-7603-1958-1.
Oppat, Kay (2008). Disseminative Capabilities: A Case Study of Collaborative Product Development in the Automotive. Gabler Verlag. ISBN 978-3-8349-1254-1.
Kiley, David (2004). Driven: inside BMW, the most admired car company in the world. John Wiley and Sons. ISBN 978-0-471-26920-5.
"BMW Model IIIA – Smithsonian National Air and Space Museum". Nasm.si.edu. Archived from the original on 8 April 2010. Retrieved 18 April 2010.
Pavelec, Sterling Michael (2007). The Jet Race and the Second World War. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-99355-9.
Radinger, Will; Schick., Walter (1996). Me262 (in German). Berlin: Avantic Verlag GmbH. p. 23. ISBN 978-3-925505-21-8.
Kay, Anthony (2002). German Jet Engine and Gas Turbine Development 1930–1945. Airlife Publishing. ISBN 9781840372946.
"BMW Strahljager Project I". Nevingtonwarmuseum.weebly.com. 3 November 1944. Retrieved 29 September 2013.
Dan Johnson. "BMW Aircraft". Luft46.com. Retrieved 29 September 2013.
Toronto Star 3 July 2004
Becker, Clauspeter (1971), Logoz, Arthur, ed., "BMW 2500/2800", Auto-Universum 1971 (in German) (Zürich, Switzerland: Verlag Internationale Automobil-Parade AG) XIV: 73
Becker, p. 74
Albrecht Rothacher (2004). Corporate Cultures And Global Brands. World Scientific. p. 239. ISBN 978-981-238-856-8.
"Chris Bangle". Retrieved 24 May 2012.
Smith, Jacquelyn (7 June 2012). "The World's Most Reputable Companies". Forbes.com. Retrieved 7 June 2012.
"BMW Group". BMW Group. Archived from the original on 30 April 2011. Retrieved 1 June 2011.
Frankfurter Allgemeine Zeitung GmbH. "Seite 2 - Nachlass von Johanna Quandt: Die stille Erbschaft". FAZ.NET.
"World Motor Vehicle Production, OICA correspondents survey 2006" (PDF). Retrieved 28 August 2010.
"Annual Report 2010" (PDF). BMW Group. Archived from the original (PDF) on 16 May 2011. Retrieved 16 March 2011.
Hilton Holloway (11 February 2011). "The future of BMW's engines". Autocar.
"BMW to Pay $820 Million to China Car Dealers, Group Says". Bloomberg News. 5 January 2015.
Peter
Gantriis, Henry Von Wartenberg. "The Art of BMW: 85 Years of
Motorcycling Excellence". MotorBooks International, September 2008, p.
10.
"BMW 5-Series Gran Turismo". reported by newBMWseries.com. Retrieved 22 October 2009.
Joe Lorio (May 2010). "Green: Rich Steinberg Interview: Electric Bimmer Man". Automobile Magazine. Retrieved 2013-02-13.
"BMW introduces new i sub-brand, first two vehicles i3 and i8; premium mobility services and new venture capital company". Green Car Congress. 2011-02-21. Retrieved 2011-02-21.
Sebastian Blanco (2013-09-18). "BMW i3 starts production in Germany using local wind power, US carbon fiber". Autoblog Green. Retrieved 2013-09-19.
Jay Cole (2013-11-15). "BMW Delivers First i3 Electric Vehicles In Germany Today". InsideEVs.com. Retrieved 2013-11-16.
Eric Loveday (2014-06-06). "World’s First BMW i8 Owners Take Delivery In Germany". InsideEVs.com. Retrieved 2014-06-07.
Horatiu Boeriu (2015-07-10). "Worldwide sales of BMW i3 and i8 exceed 30,000 units in 2015". BMWBlog. Retrieved 2015-07-11. A total of 26,205 i3s and 4,456 i8s have been sold worldwide through June 2015.
Jeff Cobb (2015-06-15). "Three More Plug-in Cars Cross 25,000 Sales Milestone". HybridCars.com. Retrieved 2015-07-11.
"Race Results - Isle of Man TT Official Website". iomtt.com.
"Race Results - Isle of Man TT Official Website". iomtt.com.
"History of Dakar – RETROSPECTIVE 1979–2007" (PDF). Dakar. Archived from the original (PDF) on 1 June 2010. Retrieved 16 February 2010.
"BMW to quit F1 at end of season". BBC News. 29 July 2009. Archived from the original on 29 July 2009. Retrieved 29 July 2009.
"BMW Diesel Wins 1998 24 Hours Nürburgring". thedieseldriver.com.
"BMW to return to DTM in 2012.". bmwgroup.com.
"German champions Borussia Dortmund join solar trend".
"BMW chosen to provide official Minis for 2012 London Olympics". The Times. 18 November 2009. Retrieved 28 July 2011.
"BMW, USOC make 6-year sponsorship deal official". CNN. 26 July 2010.[dead link]
"BMW extends sponsorship of Wentworth PGA event". Sportbusiness.com. Archived from the original on 12 June 2010. Retrieved 28 July 2011.
"BMW Australia". www.bmw.com.au. Retrieved 2015-08-27.
"Performance Track Final Progress Report" (PDF). EPA. May 2009. Retrieved 25 December 2013.
Sauer, Paul. "Ultimate Factories". Facts: BMW. National Geographic. Retrieved 24 December 2013.
"BMW Group once again sector leader in Dow Jones Sustainability Index". bmwgroup.com.
http://www.wbcsd.org/about/members/members-list-region.aspx
BMW Group (16 May 2014). "BMW Group : Sustainable Value Report 2012 : Sustainability management". bmwgroup.com.
Bird, J and Walker, M: "BMW A Sustainable Future? ", page 11. Wild World 2005
Christian Wüst (17 November 2006). "BMW's Hydrogen 7: Not as Green as it Seems – SPIEGEL ONLINE". Spiegel.de. Retrieved 29 September 2013.
http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/6154212.stm BMW's hydrogen car: Beauty or beast?
"BMW Online Shop". Shop.bmwgroup.com. 21 March 2009. Retrieved 11 April 2009.
Interone Worldwide GmbH. "BMW Canada – The Ultimate Driving Experience". Bmw.ca. Retrieved 29 September 2013.
FAQ from the BMW Z4 Press Conference, as reported by BMWBLOG, 8 May 2009. http://www.bmwblog.com/2009/05/08/faq-from-the-recent-bmw-press-conference
"Preview: 2011 BMW 335is Coupe – Posted Driving". Network.nationalpost.com. Retrieved 28 August 2010.[dead link]
Cunningham, Wayne (13 July 2010). "2011 BMW 335is (photos) – CNET Reviews". Reviews.cnet.com. Archived from the original on 27 August 2010. Retrieved 28 August 2010.
http://www.mrbimmer.com/bmw.information
"First Drive: 2013 BMW 640i Gran Coupe – Automobile Magazine". Automobilemag.com. Retrieved 29 September 2013.
"BMW
Group takes top prize at the 2012 Corporate Entrepreneur Awards for
premium car-sharing joint venture DriveNow. Jury impressed by
willingness to trial new models of mobility". Electricdrive.org. 30 October 2012. Retrieved 29 September 2013.
"BMW develops street lights with electric car-charging sockets". Reuters.
"BMW Films". Archived from the original on 27 September 2007.
Stevens Sheldon, Edward (1891). "A short German grammar for high schools and colleges". Heath. p. 1.
Schmitt, Peter A (2004). Langenscheidt Fachwörterbuch Technik und Angewandte Wissenschaften: Englisch – Deutsch / Deutsch – Englisch (2nd ed.). Langenscheidt Fachverlag. ISBN 978-3-86117-233-8.
"Bee em / BMW Motorcycle Club of Victoria Inc". National Library of Australia. Retrieved 23 October 2009.
"No Toupees allowed". Bangkok Post. October 2, 2009. Retrieved October 24, 2009.[dead link]
Lighter, Jonathan E. (1994). Random House Historical Dictionary of American Slang: A-G 1. Random House. pp. 126–7. ISBN 978-0-394-54427-4. Beemer n. [BMW + ''er''] a BMW automobile. Also Beamer. 1982 S. Black Totally Awesome 83 BMW ("Beemer"). 1985 L.A. Times (13 April) V 4: Id much rather drive my Beemer than a truck. 1989 L. Roberts Full Cleveland 39: Baby boomers... in... late-model Beemers. 1990 Hull High (NBC-TV): You should ee my dad's new Beemer. 1991 Cathy (synd. cartoon strip) (21 April): Sheila... [ground] multi-grain snack chips crumbs into the back seat of my brand-new Beamer! 1992 Time (18 May) 84: Its residents tend to drive pickups or subcompacts, not Beemers or Rolles.
Lighter, Jonathan E. (1994). Random House Historical Dictionary of American Slang: A-G 1. Random House. p. 159. ISBN 978-0-394-54427-4. Bimmer n. Beemer.
"Bimmer vs. Beemer". boston-bmwcca.org. Archived from the original on 1 July 2007. Retrieved 23 June 2007.
Duglin Kennedy, Shirley (2005). The Savvy Guide to Motorcycles. Indy Tech Publishing. ISBN 978-0-7906-1316-1. Beemer – BMW motorcycle; as opposed to Bimmer, which is a BMW automobile.
Yates, Brock (12 March 1989). "You Say Porsch and I Say Porsch-eh". The Washington Post. p. w45. 'Bimmer' is the slang for a BMW automobile, but 'Beemer' is right when referring to the company's motorcycles. [dead link]
Morsi, Pamela (2002). Doing Good. Mira. p. 18. ISBN 978-1-55166-884-0. True
aficionados know that the nickname Beemer actually refers to the BMW
motorcycle. Bimmer is the correct nickname for the automobile
Herchenroether, Dan; SellingAir, LLC (2004). Selling Air: A Tech Bubble Novel. SellingAir, LLC. ISBN 978-0-9754224-0-3.
Hoffmann, Peter (1998). "Hydrogen & fuel cell letter". Peter Hoffmann. For the uninitiated, a Bimmer is a BMW car, and a Beemer is a motorcycle.
English, Bob (7 April 2009). "Why wait for spring? Lease it now". Globe and Mail (Toronto, CA: CTVglobemedia Publishing). Archived from the original on 28 July 2013. If you're a Bimmer enthusiast (not that horrible leftover 1980s yuppie abomination Beemer), you've undoubtedly read the reviews,
THE
NOSE: FWay students knew who they were voting for in school
poll :[South Sound Edition]. 25 October 2002. The News Tribune,p. B01.
Retrieved 6 July 2009, from ProQuest Newsstand. (Document ID: 223030831)
|quote=We're told by auto snobs that the word 'beemer' actually refers
to the BMW motorcycle, and that when referring to a BMW automobile, the
word's pronounced 'bimmer.'
25-Wed-2005/news/26427972.html "ROAD WARRIOR Q&A: Freeway Frustration" . Las Vegas Review-Journal. 25 May 2005. I
was informed a while back that BMW cars are 'Bimmers' and BMW
motorcycles are 'Beemers' or 'Beamers.' I know that I am not here to
change the world's BMW jargon nor do I even own a BMW, but I thought I
would pass along this bit of info as not to offend the car enthusiast
that enlightened me.
"GWINNETT VENT.(Gwinnett News)". The Atlanta Journal-Constitution (Atlanta, GA). 11 February 2006. p. J2. It is Bimmers people, Bimmers. Not Beamers, not Beemers. Just Bimmers. And start pronouncing it correctly also.
No, it's BMWs, not Bimmers.
WOW! Some Beamer driver must be having a bad hair day.
Zesiger, Sue (26 June 2000). "Why
Is BMW Driving Itself Crazy? The Rover deal was a dog, but it didn't
cure BMW's desire to be a big-league carmaker—even if that means more
risky tactics". Fortune Magazine (CNN). Bimmers (yes, it's 'Bimmer' for cars—the often misused 'Beemer' refers only to the motorcycles).
"International – Readers Report. Not All BMW Owners Are Smitten". Business Week (The McGraw-Hill Companies). 30 June 2003. Editor's
note: Both nicknames are widely used, though Bimmer is the correct term
for BMW cars, Beemer for BMW motorcycles. A Google search yields
approximately 10 times as many references to Bimmer as to Beemer.
"BMW Commissions Artists for Auto Werke Art Project". Art Business News 27 (13). 2000. p. 22.
Patton, Phil (12 March 2009). "These Canvases Need Oil and a Good Driver". The New York Times. p. AU1.
Friedel, Helmut; Storr, Robert (2007). Gerhard Richter: Red – Yellow – Blue. Prestel. ISBN 978-3-7913-3860-6.
Shea, Christopher (27 March 2009), "Action Painting, motorized", The Boston Globe
""Economist, The (US) (21 April 2001). "When merchants enter the temple; Marketing museums". The Economist Newspaper and The Economist Group.
Vogel, Carol (3 August 1998). "Latest Biker Hangout? Guggenheim Ramp". The New York Times. p. A1.
"BMW arts series aims at black consumers". Automotive News 80 (6215). 7 August 2006. p. 37.
"BMW Group assembles first car in Brazil". press.bmwgroup.com. 9 October 2014. Retrieved 21 December 2014.
"Reasons for Selection, 2009 Greater Toronto's Top Employers Competition". Eluta.ca. 24 September 2013. Retrieved 29 September 2013.
General Overview Brilliance Auto Official Site
"BMW opens China factory – TestDriven.co.uk". Testdriven.co.uk. 21 May 2004. Archived from the original on 21 March 2009. Retrieved 11 April 2009.
Brands and Products > BMW Sedan Brilliance Auto Official Site
Interone Worldwide GmbH (11 December 2006). "International BMW website". Bmw.in. Archived from the original on 17 April 2009. Retrieved 11 April 2009.
"Joining rivals, BMW to set up $1bn plant in Mexico". Mexico Star. Retrieved 28 June 2014.
"Corporate Information: History". BMW South Africa.
"BMW South Africa – Plant Rosslyn". Bmwplant.co.za. Retrieved 11 April 2009.
"Out with the old, in with the new" (Press release). BMW AG. 16 October 2006. Retrieved 4 September 2008.
Bennett, Jeff (14 October 2010). "BMW to Expand Plant in South Carolina". The Wall Street Journal. p. B5.
"BMW Plant Spartanburg leads U.S. auto exports". Roundel (BMW Car Club of America): 30. April 2015. ISSN 0889-3225.
"BMW Still the Ultimate Driving Machine". Forbes.com. 31 May 2012. Retrieved 29 September 2013.
Sofia Johansson (22 March 2013). "BMW Updates Their Iconic Sound Logo". PSFK. Retrieved 29 September 2013.
"BMW Introduces New Sound Logo". Autoevolution.com. 19 March 2013. Retrieved 29 September 2013.
"New sound logo for BMW revealed". Motortorque.com. 19 March 2013. Retrieved 29 September 2013.
BMW. "The origin of the BMW logo". Retrieved 29 December 2011.
Stephen Williams (7 January 2010). "BMW Roundel: Not Born From Planes". The New York Times. Retrieved 29 December 2011.
Titcomb, James (6 July 2012). "Alarming moment thieves silently steal BMW by programming a blank key that cost just £70 in new crime trend sweeping Britain". London: Daily Mail. Retrieved 23 August 2012.
"Pistonheads report into thefts via obd". Retrieved 2 July 2012.
Torchinsky, Jason (6 July 2012). "Watch Hackers Steal A BMW In Three Minutes". Jalopnik. Retrieved 28 August 2012.
Van den Brink, Rob. "Dude, Your Car is Pwnd" (PDF). SANS Institute.
External links
 |
Wikimedia Commons has media related to BMW. |
[show]
BMW automobile series and sub brands
|
[show]
BMW road car timeline, 1920s–1940s — next » |
[show]
« previous — BMW road car timeline, 1980s–present
Grand Theft Auto (series)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Grand Theft Auto is an action-adventure video game series created by David Jones and Mike Dailly; [3] the later titles of which were created by brothers Dan and Sam Houser, Leslie Benzies and Aaron Garbut. It is primarily developed by Rockstar North (formerly DMA Design), and published by Rockstar Games. The name of the series references the term used in the US for motor vehicle theft.
Most games in the series are set in fictional locales modelled on
American cities, usually either Liberty City, Vice City, or San Andreas,
which are stand-ins for New York City, Miami, and the state of
California, respectively. The first 2D titles encompassed three
fictional cities, while 3D and HD titles tend to emphasise a single city
and its outlying areas. Gameplay focuses on an open world where the player can choose missions to progress an overall story, as well as engaging in side activities, all consisting of action-adventure, driving, third-person shooting, occasional role-playing, stealth, and racing elements. The series also has elements of the earlier beat 'em up games from the 16-bit era. The series has gained controversy for its adult nature and violent
themes. The series focuses around many different protagonists who
attempt to rise through the ranks of the criminal underworld, although
their motives for doing so vary in each game. The antagonists are
commonly characters who have betrayed the protagonist or his
organisation, or characters who have the most impact impeding the
protagonist's progress. The series contains satire and humour. [4]
British video game developer DMA Design began the series in 1997; as of 2014 it has eleven stand-alone games and four expansion packs. The third chronological title, Grand Theft Auto III,
was widely acclaimed, as it brought the series to a 3D setting and more
immersive experience, and is considered a landmark title that has
subsequently influenced many other open world action games and led to
the label " Grand Theft Auto clone" on similar games. Subsequent titles would follow and build upon the concept established in Grand Theft Auto III. Film and music veterans have voiced characters, including Ray Liotta, Burt Reynolds, Dennis Hopper, Samuel L. Jackson, Debbie Harry, Phil Collins, Axl Rose, and Peter Fonda. [5] The series has been critically acclaimed and commercially successful, having sold more than 220 million units, as of September 2015. The Telegraph ranked the GTA series among Britain's most successful exports. [4]
Titles
Games
Main series
The Grand Theft Auto series is considered by Rockstar Games to be split into separate fictional universes, named after the primary level of graphics capability used in each era.[6] The original Grand Theft Auto, its expansions and its sequel are considered the "2D universe". Grand Theft Auto III and its sequels are considered the "3D universe". Grand Theft Auto IV, its expansions and Grand Theft Auto V
are considered the "HD universe". Each universe is considered separate
with only brands, place names and background characters shared between
them.[6]
Grand Theft Auto, the first game in the series, was released for Microsoft Windows and MS-DOS in October 1997, ported to the PlayStation in 1998 and the Game Boy Color in 1999. Grand Theft Auto 2 was released in 1999 for Microsoft Windows, later receiving ports on the PlayStation, Dreamcast and Game Boy Color.[8]
The PlayStation 2 also featured three installments of the main series, all of which have been re-released on several platforms; a deal between Take-Two Interactive and Sony Computer Entertainment resulted in their timed exclusivity on the PlayStation 2, before receiving ports to Microsoft Windows and the Xbox.[9] The 2001 title Grand Theft Auto III moved away from the two-dimension (2D) graphics used in the first two games to three-dimension (3D) computer graphics; the game features polygonal characters on pre-rendered backgrounds.[10] Grand Theft Auto: Vice City was published in 2002, and was the first to feature a speaking protagonist, voiced by Ray Liotta.[11] Grand Theft Auto: San Andreas,
released in 2004, introduced various new elements, including character
customisation and a large map encompassing three cities and surrounding
rural area.[12]
Two main instalments were published for the PlayStation 3 and Xbox 360. The 2008 title Grand Theft Auto IV focused on realism and detail, removing various customisation features, while adding an online multiplayer mode.[13] Grand Theft Auto V, published in 2013, featured three playable protagonists.[14] It was released to massive financial success, breaking multiple records.[15] It was later re-released with various enhancements, in 2014 for the PlayStation 4 and Xbox One, and in 2015 for Microsoft Windows.[16]
Other games
Grand Theft Auto has spawned numerous additional games and expansion packs. In 1999, the original game received two expansion packs: Grand Theft Auto: London, 1969 and Grand Theft Auto: London, 1961.[8] Grand Theft Auto Advance, released in 2004 for the Game Boy Advance, featured a top-down perspective. Three games were released for the PlayStation Portable. The 2005 game Grand Theft Auto: Liberty City Stories is a prequel to Grand Theft Auto III, while the 2006 game Grand Theft Auto: Vice City Stories is a prequel to Vice City; both games were later ported to the PlayStation 2. In 2009, Grand Theft Auto: Chinatown Wars was released for the Nintendo DS, and later ported to the PlayStation Portable.[17] In 2009, The Lost and Damned and The Ballad of Gay Tony were released for the Xbox 360 as expansion packs to Grand Theft Auto IV; a "strategic alliance" between Rockstar and Microsoft
resulted in the timed exclusivity. They were later released on Xbox
360, PlayStation 3 and Microsoft Windows as part of an expansion pack,
titled Grand Theft Auto: Episodes from Liberty City.[18]
Numerous titles in the series have received ports to mobile devices. Chinatown Wars was released for iOS in 2010 and for Android and Fire OS in 2014.[19] For their tenth anniversaries, Grand Theft Auto III and Vice City were both re-released for iOS and Android in 2011 and 2012, respectively.[20][21] In 2013, San Andreas was ported to iOS, Android & Windows Phone and RT ;[22] the mobile port was later re-released for Xbox 360 for the game's tenth anniversary in 2014.[23]
Related media
The series has been expanded into various other formats. Jacked: The Outlaw Story of Grand Theft Auto, a book written by David Kushner chronicling the development of the series, was published in 2012.[24] In March 2015, BBC Two announced The Gamechangers, a 90-minute docudrama based on the creation of Grand Theft Auto,[25] Directed by Owen Harris and written by James Wood, the drama will star Daniel Radcliffe as Rockstar president Sam Houser and Bill Paxton as disbarred attorney Jack Thompson.[26]
In May 2015, Rockstar filed a lawsuit against the BBC for trademark
infringement, stating that they had no involvement with the development
of the film and had unsuccessfully tried to contact the BBC to resolve
the matter.[27] It first aired on 15 September 2015 on BBC Two.[28]
In 2006, McFarland & Company published The Meaning and Culture of Grand Theft Auto (ISBN 978-0-7864-2822-9).[29] Compiled by Nate Garrelts, the 264-page book is a collection of essays regarding the Grand Theft Auto
series, to help audiences better understand the games and to make a
point about due diligence of game criticism. The book is divided into
two parts: the first part discusses the controversies surrounding the
series, while the second half takes a theoretical look at the games
absent of the controversy.[30]
Common elements
Gameplay
Each game in this series allows players to take on the role of a
criminal in the big city, typically an individual who plans to rise
through the ranks of organised crime
through the course of the game. The player is given various missions by
kingpins and major idols in the city underworld which must be completed
to progress through the storyline. Assassinations and other violent crimes are featured regularly. Occasionally taxi driving, firefighting, street racing, bus driving, or learning to fly helicopters and fixed-wing aircraft are also involved in the game.
In later titles, notably those released after Grand Theft Auto 2,
the player is given a more developed storyline in which he is forced to
overcome an unfortunate event (e.g., being betrayed and left for dead),
which serves as motivation for the character to advance up the criminal
ladder and ultimately leads to the triumph of the character by the end
of the storyline.
The Grand Theft Auto series belongs to a genre of free-roaming role-playing video games called open world
games, and grants a large amount of freedom to the player. Traditional
action games are structured as a single track series of levels with linear gameplay, but in Grand Theft Auto
the player can determine the missions that he wants to undertake, and
his relationships with various characters are changed based on these
choices. Influenced by the earlier game Turbo Esprit,[31][32] the cities of the games can be roamed freely at any point in the game, and are examples of open world
video game environments which offer accessible buildings with minor
missions in addition to the main storyline. There are exceptions:
missions follow a linear, overarching plot, and some city areas must be
unlocked over the course of the game.
Grand Theft Auto III and subsequent games have more voice
acting and radio stations, which simulate driving to music with disc
jockeys, radio personalities, commercials, talk radio, pop music, and American culture.
The use of vehicles in an explorable urban environment provides a
basic simulation of a working city, complete with pedestrians who
generally obey traffic signals. Further details are used to flesh out an
open-ended atmosphere that has been used in several other games, such
as The Simpsons: Hit & Run, which has less emphasis on crime or violence, and Lego City Undercover,
which reverses the roles of police officer and criminal, although the
player goes undercover in gangs for a portion of the game.
Setting
The Grand Theft Auto series is set in a fictional version of the world, in a number of different time periods. The original Grand Theft Auto introduced three main cities: Liberty City, based upon New York City, Vice City, based upon Miami, and San Andreas, based upon parts of California. In the first Grand Theft Auto game, San Andreas was based only on San Francisco. Expansion packs later set the game in London.
The second entry in the franchise, Grand Theft Auto 2, set the game in the future in a locale named "Anywhere City".
Subsequent games in the series have re-imagined and expanded upon the original locales. Grand Theft Auto III is set in a different rendition of Liberty City only loosely based on New York City.[33] A revised Vice City and San Andreas are depicted in Vice City and San Andreas,
respectively, the latter of which takes the form of an entire state,
instead of a single city. The state of San Andreas is based on the
states of California and Nevada, and consists of three major cities: Los Santos (Los Angeles), San Fierro (San Francisco), and Las Venturas (Las Vegas).
Surrounding towns and areas of desert, water, woodland, and countryside
lie between the three cities. The GTA III rendition of Liberty City is
also briefly featured during one mission.
Liberty City Stories and Vice City Stories, originally released on the PlayStation Portable handheld console and later reissued for other consoles, are set in the previous depictions of their respective eponymous
cities, but in different decades. The maps for the two cities remain
the same, with some differences in terms of buildings and geography to
reflect the different time periods.
Grand Theft Auto IV and its subsequent expansion packs The Lost and Damned and The Ballad of Gay Tony are set in a third revision of Liberty City, set in 2008, which is a closer analog to New York City and its boroughs than the GTA III version.[34] Grand Theft Auto: Chinatown Wars is also set in this version of Liberty City, although the Alderney portion of the map is not present.[35]
Grand Theft Auto V, released in 2013, is set in a revised depiction of San Andreas that features Los Santos (Los Angeles) to the south and the rural Blaine County to the north.[36] It includes revised landmarks such as the "Vinewood" sign (instead of Hollywood), Rockford Hills (instead of Beverly Hills), Del Perro Pier (instead of Santa Monica Pier), Los Santos International Airport (LSIA) (instead of LAX), Los Santos Golf Club (instead of Los Angeles Country Club.), and Galileo Observatory (instead of Griffith Observatory).
The game also features the town of Ludendorff in the fictional state of
North Yankton. Los Angeles was extensively researched for Grand Theft Auto V.
The team organized field research trips with tour guides and
architectural historians and captured around 250,000 photos and hours of
video footage during these visits.[37] Since the release of the game, hundreds of in-game buildings have been identified as being based on real-world landmarks.[38] The New Yorker
's Sam Sweet notes that, with sales of game reaching thirteen million
copies, "there will be more people living in the imaginary state of Los
Santos than in the real city on which it was modelled."[39]
In both Grand Theft Auto: San Andreas and Grand Theft Auto V,
Los Santos and the state of San Andreas are depicted as being on an
island an undetermined distance from the US mainland. In both games it
is possible to circumnavigate the state by boat. Similarly, the versions
of Liberty City and Alderney in Grand Theft Auto IV and expansion packs are also completely located on islands, as is Vice City. The GTA III
rendition of Liberty City however, while mostly island, is connected to
mainland on its Northwest corner (a region the player cannot navigate).[citation needed]
Only the expansion packs for the original Grand Theft Auto, London, 1969 and London, 1961, set in London, have featured a location outside of the United States and used a real-life location.
Controversies
Former lawyer Jack Thompson has been involved in a number of attempts to get families of murder victims to hold the Grand Theft Auto series accountable for the death of their loved ones. Due to his conduct in this and related cases, Thompson was disbarred in 2008[40] and was fined more than $100,000 by the Florida Bar Association.[41]
On 20 October 2003, the families of Aaron Hamel and Kimberly Bede,
two young people shot by teens William and Josh Buckner (who in
statements to investigators claimed their actions were inspired by Grand Theft Auto III) filed a US$246 million lawsuit against publishers Rockstar Games, Take-Two Interactive Software, retailer Wal-Mart, and PlayStation 2 manufacturer Sony Computer Entertainment America.[42][43] Rockstar and its parent company, Take-Two, filed for dismissal of the lawsuit, stating in U.S. District Court
on 29 October 2003 that the "ideas and concepts as well as the
'purported psychological effects' on the Buckners are protected by the First Amendment's
free-speech clause". The lawyer of the victims, Jack Thompson, denied
that, but failed in his attempt to move the lawsuit into a state court
and under Tennessee's consumer protection act.[44] Two days later, the plaintiffs filed a Notice of Voluntary Dismissal, and the case was closed.
In February 2005, a lawsuit was brought upon the makers and distributors of the Grand Theft Auto series claiming the games caused a teenager to shoot and kill three members of the Alabama police force. The shooting took place in June 2003 when Devin Moore, 17 years old at the time, was taken in for questioning by police in Fayette, Alabama
regarding a stolen vehicle. Moore then grabbed a pistol from one of the
police officers and shot and killed him along with another officer and
dispatcher before fleeing in a police car.[45][46] One of Moore's attorneys, Jack Thompson, claimed it was Grand Theft Auto
's graphic nature—with his constant playing time—that caused Moore to
commit the murders, and Moore's family agrees. Damages were being sought
from branches of GameStop and Wal-Mart in Jasper, Alabama, the stores from which Grand Theft Auto III and Grand Theft Auto: Vice City, respectively, were purchased and also from the games' publisher Take-Two Interactive, and the PlayStation 2 manufacturer Sony Computer Entertainment. On 29 March 2006 the case was dismissed and permission to appeal was denied.[47]
In May 2005, Thompson appeared via satellite on the Glenn Beck program on CNN's Headline News. Thompson mentioned Devin Moore and said regarding Grand Theft Auto III and Grand Theft Auto: Vice City
"There's no doubt in my mind [...] that but for Devin Moore's training
on this cop killing simulator, he would not have been able to kill three
cops in Fayette, Alabama who are now dead and in the ground. We are suing Take-Two, Sony, Wal-Mart, and GameStop for having trained Devin Moore to kill. He had no history of violence. No criminal record."[48]
In September 2006, Thompson brought another lawsuit, claiming that
Cody Posey played the game obsessively before murdering his father
Delbert Paul Posey, stepmother Tryone Schmid, and stepsister Marilea
Schmid on a ranch in Albuquerque, New Mexico. The suit was filed on behalf of the victims' families.[49] During the criminal trial, Posey's defence team argued he was abused by his father, and tormented by his stepmother.[50] Posey was also taking Zoloft at the time of the killings.[51] The suit alleged that were it not for his obsessive playing of Grand Theft Auto: Vice City, the murders would not have taken place.[52]
Named in the suit were Cody Posey, Rockstar Games, Take-Two
Interactive, and Sony. The suit asked for US$600 million in damages.[53]
Several celebrities have sued Rockstar Games and/or Take-Two Interactive for violating their intellectual property or personality rights, including hip-hop artist Daz Dillinger,[54] Karen Gravano of Mob Wives,[55] and actress Lindsay Lohan.[56]
According to The Guinness World Records 2008 and 2009 Gamer's
Edition, it is the most controversial video game series in history, with
over 4,000 articles published about it, which include accusations of glamorising violence, corrupting gamers, and connection to real life crimes.[57]
Grand Theft Auto
The game was controversial from the very first incarnation of the series.[58] Grand Theft Auto was condemned in Britain, Germany, and France due to its "extreme violence",[59] and Brazil banned it outright.[59] Publicist Max Clifford planted sensational stories in tabloids in order to help sell the first game.[58][60][61]
Grand Theft Auto III: general violence and crime
The controversies flared up again with Grand Theft Auto III,
since the 3D graphics made the violence more realistic, and players
could pay the services of prostitutes to recover their health, and if
they wished, killing them to get some of their money back.[61]
There is also criticism from the focus on illegal activities in
comparison with traditional "heroic" roles that other games offer. The
main character can commit a wide variety of crimes and violent acts
while dealing with only temporary consequences, including the killing of
policemen and military personnel.
Vice City: ethnic discrimination
The sixth game in the series, Grand Theft Auto: Vice City, also came under criticism. One mission in particular, in which the player must instigate a gang war between Haitian and Cuban gangs, has been controversial. Haitian and Cuban anti-defamation groups criticised the game.
Jean-Robert Lafortune of the Haitian American Grassroots Coalition is
quoted as saying that "The game shouldn't be designed to destroy human
life, it shouldn't be designed to destroy an ethnic group," for this and
similar scenarios, including lines in the game's script such as "kill
the Haitian dickheads" said by character "Diaz" during an altercation
between the player and a Haitian gang. After the threat of a lawsuit by
the Haitian-American Grassroots Coalition, Rockstar removed the word
"Haitians" from this phrase in the game's subtitles.[62]
San Andreas: sex minigame
Main article: Hot Coffee mod
After the release of Grand Theft Auto: San Andreas, modders managed to find the unused code in the game and released unofficial patches for the Windows and Xbox (with a modchip) versions as well as a PlayStation 2 version through the use of an Action Replay
code enabling the player to engage in these sexual mini-games (dubbed
"Hot Coffee" in reference to a euphemism for sex used in the game).
These mini-games were left partially intact in the game's code. This
prompted application of an AO (Adults Only) ESRB
rating to the version of the game containing the leftover code.
Take-Two Interactive was forced to re-release the game in order to
restore the M (Mature) rating. A class action lawsuit against Take-Two
was also filed as a result of the "Hot Coffee" code.[63][64]
Grand Theft Auto IV: drunk driving
One of the controversies involved with this game was Mothers Against Drunk Driving's (MADD) criticism of the ability to drink and drive as a new feature. MADD had even requested ESRB
to change the rating of the game from "M" for ages seventeen and up to
"AO", for adults only, because they felt it was inappropriate for
children, even at the age of seventeen, to experience drunk driving in
such a manner.[65]
In the final game, drunk driving is a playable event, but it is a crime
that automatically generates a wanted rating and main playable
character Niko Bellic loudly (and drunkenly) proclaims that it is a "bad idea" and that he "should know better".[66]
Notably, it is impossible to drive while drunk in the GTA IV expansions, The Lost and Damned and The Ballad of Gay Tony. These were released after the criticism. It is, however, possible to drive drunk again in the successor, Grand Theft Auto V.[67]
The Lost and Damned: full-frontal nudity
The Lost and Damned
expansion pack was condemned by U.S. parents group Common Sense Media
who issued a public warning against the pack's content due to a
full-frontal nudity
scene during one of the cutscenes. They claimed the game was "more
controversial than its predecessors" because it featured "full frontal
male nudity".[68]
Chinatown Wars: drug dealing minigame
There has been some controversy over a drug dealing minigame[69]
along with comments that some Nintendo games are being aimed at
children (despite the fact that the game was rated Mature). The drug
dealing mini-game allows players to peddle six types of drugs around the
city, but the profit the player makes depends on market conditions,
which will be based on the area in which they deal, and the level of
regular service this area receives from them.[70][71]
| “ |
Nintendo wanted us to make Grand Theft Auto, and we wanted to make a game on their platform. They didn't want us to make a Grand Theft Auto for kids, and we weren't interested in making a game we wouldn't normally make. |
” |
|
|
Grand Theft Auto V: witness torture and sexism
The mission "By the Book" involves a sequence wherein players use torture techniques including waterboarding to interrogate a man.
A segment in the latest instalment caused controversy for containing
scenes of player initiated torture. The mission "By the Book" features
graphic depictions of kneecapping, electrocution, dental extraction and
waterboarding, and the player is required to perform the acts in order
to progress in the game.[73][74][75]
UK-based charity Freedom from Torture publicly condemned the use of torture scenes in Grand Theft Auto V.
The organization who work to rehabilitate survivors of torture, joined
other human rights charities who were outraged at a torture scene in the
game in which the players have to pull teeth and electrocute an unarmed
man in order to extract information. The charity's CEO Keith Best
stated: “Rockstar North has crossed a line by effectively forcing people
to take on the role of a torturer and perform a series of unspeakable
acts if they want to achieve success in the game."[73]
The game has been accused of sexism. The Los Angeles Times
considered the game's satirical portrayals of women uncreative, and
added that violent and sexist themes hurt the game experience.[76] Edge
noted that while "every female in the game exists solely to be sneered,
leered or laughed at", it treated its all-male lead characters in a
similar vein through their stereotyped tendencies towards violence.[77] Sam Houser, Rockstar Games co-founder, felt that the development team sometimes overlooked their portrayal of women in Grand Theft Auto games, but that the weight towards male characters "fit with the story we wanted to tell".[78]
Reception
Ever since 2001, the Grand Theft Auto series has been a major
success, both critically and financially. It has generated perfect or
near perfect reviews and scores on almost all of the games; by September
2013, the series sold over 150 million copies worldwide,[144] and as of August 2015, Grand Theft Auto shipped over 220 million units worldwide.[145] The Times Online reported that Grand Theft Auto IV recorded 609,000 copies in the UK on its first day of release.[146] In its first week, Grand Theft Auto IV sold approximately 6 million copies worldwide and grossed over $500 million.[147]
In 2006, Grand Theft Auto was voted one of Britain's top 10
designs among Concorde, Red Telephone Boxes, Catseyes, The Underground,
Mini, Tomb Raider and the World Wide Web.[148]
The series has broken several records, resulting in Guinness World Records awarding the series 10 world records in the Gamer's Edition 2008. These records include Most Guest Stars in a Video Game Series, Largest Voice Cast in a Video Game (Grand Theft Auto: San Andreas), Largest In-Game Soundtrack (Grand Theft Auto: San Andreas) as well as Most Successful Entertainment Launch of All Time (Grand Theft Auto V). Guinness World Records also ranked Grand Theft Auto in third place on their list of top 50 console games of all time based on initial impact and lasting legacy.[149] Grand Theft Auto: San Andreas is listed as the most successful game on the PlayStation 2 according to The Guinness World Records 2009 Gamer's Edition.
Grand Theft Auto III, San Andreas and Vice City currently lie at the 2nd, 5th and 6th highest rated PlayStation 2 games on Metacritic, respectively,[150] while Chinatown Wars is rated the best game on the Nintendo DS[151] and the second best on the PlayStation Portable,[152] and Grand Theft Auto IV is currently rated the second best game ever, with a score of 98, only trailing behind The Legend of Zelda: Ocarina of Time. Also, Vice City, Grand Theft Auto III, San Andreas and Grand Theft Auto IV lie at 11th, 24th, 27th and 93rd best PC games of all time, on Metacritic.[153] Along with this, The Lost and Damned and The Ballad of Gay Tony are currently placed 35th and 59th in the top Xbox 360 games.[154]
Sales
| Year |
Game |
Sales |
Acquired label(s) |
| 1997 |
Grand Theft Auto |
1 million+ [155] |
PS1 Greatest Hits, Platinum |
| 1999 |
Grand Theft Auto: London, 1969 |
|
|
| Grand Theft Auto: London, 1961 |
|
|
| Grand Theft Auto 2 |
|
PS1 Greatest Hits |
| 2001 |
Grand Theft Auto III |
14.5 million[156] |
PS2 Greatest Hits, Platinum |
| 2002 |
Grand Theft Auto: Vice City |
17.5 million[156] |
PS2 Greatest Hits, Platinum |
| 2004 |
Grand Theft Auto: San Andreas |
27.5 million[157][158] |
|
| Grand Theft Auto Advance |
100,000 |
|
| 2005 |
Grand Theft Auto: Liberty City Stories |
8 million[156] |
- PSP Greatest Hits, Platinum
- PS2 Platinum
|
| 2006 |
Grand Theft Auto: Vice City Stories |
4.5 million[156] |
- PSP Greatest Hits, Platinum
- PS2 Platinum
|
| 2008 |
Grand Theft Auto IV |
25 million+[159] |
- PS3 Greatest Hits, Platinum
- Xbox 360 Platinum Hits
|
| 2009 |
Grand Theft Auto: The Lost and Damned |
1 million+[160][161] |
|
| Grand Theft Auto: Chinatown Wars |
200,000[162] |
PSP Greatest Hits |
| Grand Theft Auto: The Ballad of Gay Tony |
|
|
| Grand Theft Auto: Episodes from Liberty City |
160,000+[163] |
- PS3 Greatest Hits
- Xbox 360 Platinum Hits
|
| 2013 |
Grand Theft Auto V |
52 million+[164] |
|
| Total series sales: 150 million+[144] |
Similar games
The release of Grand Theft Auto III is treated as a revolutionary event in the history of video games, much like the release of Doom nearly a decade earlier.[165]
During interviews to mark the 10th anniversary of the release of Grand Theft Auto III, producer of the Street Fighter series, Yoshinori Ono, said "It would be no exaggeration to say that Grand Theft Auto III
changed the industry, and we can basically separate the time before and
after its emergence as distinct eras." In the same article Bethesda
studios director, Todd Howard, said "The mark of a truly great game is
how many people try to recapture or emulate it and fail. There's a long
line behind this one."[166]
Subsequent games that follow this formula of driving and shooting have been called "Grand Theft Auto clones". Some reviewers even extended this label to the Driver series, even though this series began years before the release of Grand Theft Auto III.[167] Grand Theft Auto clones are a type of 3D action-adventure game,[168][169][170][171][172] where players are given the ability to drive any vehicle or fire any weapon as they explore an open world.[173] These games often incorporate violent and criminal themes. Notable games that are comparable to Grand Theft Auto are Saints Row,[174] Scarface: The World Is Yours, True Crime: Streets of LA,[175][176] Watch Dogs,[177] Sleeping Dogs,[178] Just Cause,[179] Mafia[180] and The Godfather.[181]
See also
References
David Jones Returns To APB – Edge Magazine. Edge-online.com (12 May 2011). Retrieved on 6 September 2012.
"IGN Presents: The History of Grand Theft Auto". IGN. 28 March 2008. Retrieved 19 June 2014.
"GTA: "Max Clifford made it all happen" | GamesIndustry International". Gamesindustry.biz. 22 October 2012. Retrieved 22 June 2013.
"GTA 5: a Great British export". The Telegraph. 17 September 2015.
Orland, Kyle (14 September 2011). "Grand Theft Auto IV Passes 22M Shipped, Franchise Above 114M". Gamasutra. Retrieved 21 September 2011.
Rockstar. "Grand Theft Auto III: Your Questions Answered – Part One (Claude, Darkel & Other Characters)". Rockstar:
The “universes” are the worlds interpreted at different definitions,
2D, 3D and high definition, so we felt brands and radio / back ground
characters would exist in both, but 3 dimensional characters would not.
Makuch, Eddie (23 October 2014). "GTA: San Andreas Re-Release Coming to Xbox 360 [UPDATE]". GameSpot. CBS Interactive. Retrieved 25 October 2014.
Usher, William (14 March 2015). "Grand Theft Auto Drama Heading to BBC Television". Cinema Blend. Retrieved 14 March 2015.
Walker, Trey (21 May 2002). "E3 2002: Sony gets Grand Theft Auto exclusive". GameSpot. CBS Interactive. Retrieved 14 March 2015.
Moses, Travis (23 January 2008). "Preview : Grand Theft Auto IV". Gamepro.com. Archived from the original on 21 July 2009. Retrieved 21 July 2009.
McLaughlin, Rus; Thomas, Lucas M. (6 May 2013). "IGN Presents The History of Grand Theft Auto". IGN. Ziff Davis. p. 3. Retrieved 14 March 2015.
McLaughlin, Rus; Thomas, Lucas M. (6 May 2013). "IGN Presents The History of Grand Theft Auto". IGN. Ziff Davis. p. 4. Retrieved 14 March 2015.
McWhertor, Michael (2 August 2007). "Take-Two Execs Explain Grand Theft Auto IV Delay". Kotaku. Gawker Media. Retrieved 14 March 2015.
R* Q (16 September 2013). "Grand Theft Auto V Reviews". Rockstar Games. Retrieved 25 September 2013.
Karmali, Luke (9 October 2013). "GTA 5 Currently Holds Seven Guinness World Records". IGN. Retrieved 10 October 2013.
R* Q (12 September 2014). "Grand Theft Auto V Release Dates and Exclusive Content Details for PlayStation 4, Xbox One and PC". Rockstar Newswire. Rockstar Games. Retrieved 12 September 2014.
Robert Purchese (22 June 2009). "Grand Theft Auto: Chinatown Wars for PSP". Eurogamer.net. Retrieved 21 July 2009.
Ashcraft, Brian (29 January 2010). "Grand Theft Auto: Episodes from Liberty City Announced for PS3 and PC". Kotaku. Gawker Media. Retrieved 14 March 2015.
R* Q (18 December 2014). "Grand Theft Auto: Chinatown Wars Updated for iOS and Now Available for Android and Amazon Devices". Rockstar Newswire. Rockstar Games. Retrieved 14 March 2015.
Q, R*. "Announcing
Grand Theft Auto III: 10th Anniversary Edition for Select Mobile
Devices & the Limited Edition Claude Action Figure".
"Grand Theft Auto: Vice City 10th Anniversary Edition Coming to iOS and Android Devices on December 6th". Rockstar Games. 21 November 2012. Retrieved 30 April 2013.
Johnson, Leif (18 December 2013). "Grand Theft Auto: San Andreas iOS Review". IGN. Retrieved 3 March 2014.
Makuch, Eddie (23 October 2014). "GTA: San Andreas Re-Release Coming to Xbox 360 [UPDATE]". GameSpot. CBS Interactive. Retrieved 26 October 2014.
GameSpot Staff (1 March 2012). "By the Book: Jacked: The Outlaw Story of Grand Theft Auto". GameSpot. CBS Interactive. Retrieved 14 March 2015.
Makuch, Eddie (12 March 2015). "Grand Theft Auto TV Drama Announced". GameSpot. CBS Interactive. Retrieved 14 March 2015.
Makuch, Eddie (22 April 2015). "GTA Drama Casts Daniel Radcliffe and Bill Paxton". GameSpot. CBS Interactive. Archived from the original on 23 April 2015. Retrieved 23 April 2015.
Krupa, Daniel (21 May 2015). "Rockstar Games Files Lawsuit Against the BBC". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 23 May 2015. Retrieved 23 May 2015.
Rymer, Barbara. "The Gamechangers". BBC. Retrieved 5 September 2015.
Dredge, Stuart. "Top 10 things you never knew about Grand Theft Auto (because you're not brainy enough)". TechDigest. Retrieved 17 June 2015.
Quijano-Cruz, Johansen. "Using Literary Theory to Read Games: Power, Ideology, and Repression in Atlus' Growlanser: Heritage of War". Eludamos. Journal for Computer Game Culture. Retrieved 17 June 2015.
Retrorevival: Turbo Esprit, Retro Gamer issue 20, page 48. Imagine Publishing, 2006.
Charlie Brooker's Gameswipe, BBC Television, 2009. "Grand Theft Auto ... directly inspired by the pioneering Spectrum game Turbo Esprit"
Goldstein, Hilary (28 March 2008). "Grand Theft Auto IV: Building a Brave New World". IGN. Retrieved 3 May 2008.
Goldstein, Hilary (29 April 2008). "Grand Theft Auto IV: Special Edition Review". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 13 September 2014. Retrieved 17 September 2015.
Reparaz, Mike (1 April 2009). "Liberty City landmarks: GTA IV vs Chinatown Wars". GamesRadar. Future plc. Retrieved 17 September 2015.
Rockstar Games Grand Theft Auto V Official Announcement. Retrieved 26 November 2012.
Bernstein, Joseph (13 August 2013). ""Way Beyond Anything We’ve Done Before": Building The World Of "Grand Theft Auto V"". BuzzFeed. Retrieved 3 September 2013.
"Los Santos Landmarks Map". 1 December 2013. Retrieved 18 April 2014.
Sweet, Sam (20 September 2013). "Idling in Los Santos". The New Yorker. Retrieved 29 September 2013.
"Disbarred!", GamePolitics.com, 25 September 2008
"Judge's report recommending Permanent disbarment for Jack Thompson", Gamepolitics.com, 9 July 2008
"Lawsuit filed against Sony, Wal-Mart over game linked to shootings". CNN. Archived from the original on 3 May 2006. Retrieved 6 May 2006.
"Families sue over Grand Theft Auto III-inspired shooting". GameSpot. Retrieved 6 May 2006.
"Rockstar seeks to dismiss Grand Theft Auto III lawsuit". GameSpot. Retrieved 6 May 2006.
"Suit: Video Game Sparked Police Shootings". ABC News. 7 March 2005. Archived from the original on 7 March 2005.
"Grand Theft Auto sparks another lawsuit". GameSpot. Retrieved 18 August 2006.
Reeves, Jay "Court rejects appeal in Alabama suit blaming game for slayings". Associated Press, 29 March 2006.
CNN Headline News – Grand Theft Morality Pt.2 YouTube. Retrieved 7 May 2008.
"Video-game maker blamed in '04 killing". The Albuquerque Tribune. Retrieved 27 September 2006.
"Jack Thompson Lawsuit to be Filed in Albuquerque". Game Politics.com. 25 September 2006. Archived from the original on 11 October 2007. Retrieved 11 July 2007.
"Vera Ockenfels, the Cody Posey defence team's mitigation specialist, discusses his conviction (transcript) (Feb. 8, 2006)". CourtTV. Archived from the original on 2 May 2008. Retrieved 27 September 2006.
"Antigame Crusader in ABQ". ABQnewsSeeker. Retrieved 27 September 2006.
"Jack Thompson becomes boring". Joystiq. 27 September 2006. Retrieved 11 July 2007.
Staff (11 October 2013). "Daz Dillinger accuses Grand Theft Auto V of Stealing his Beats". Pitchfork Media. Retrieved 14 October 2013.
Jackson, Mike (27 February 2014). "Mob Wives' Karen Gravano suing Rockstar over GTA V character". Computer and Video Games. Retrieved 15 April 2014.
"Lindsay Lohan is suing the makers of Grand Theft Auto V". Newsbeat (BBC). 2 July 2014. Retrieved 2 July 2014.
Guinness World Records (ed.). Guinness World Records 2009 Gamer's Edition. pp. 108–109. ISBN 1-904994-45-8.
gamesindustry.biz (11 September 2003). "Grand Theft Auto in the dock over JP road killing". The Register. Retrieved 21 July 2009.
McLaughlin, Rus; Thomas, Lucas M. (6 May 2013). "IGN Presents: The History of Grand Theft Auto". IGN. Retrieved 21 December 2013.
Peter Ross (27 April 2008). "Grand Theft Auto IV Joyride". Scotland on Sunday
Sam Gibson (29 October 2004). "The history of Grand Theft Auto". Play.tm
"Take-Two self-censoring Vice City". GameSpot. Retrieved 2 May 2008.
"IGN: Hot Coffee Lawsuit Finally Mopped Up". IGN. Retrieved 2 May 2008.
"Take-Two Announces 'Hot Coffee' Lawsuit Settlements". Gamasutra. Retrieved 2 May 2008.
Sinclair, Brendan (30 April 2008). "Mothers against Grand Theft Auto IV's drunk driving". GameSpot. Retrieved 13 October 2008.
Grand Theft Auto IV, Xbox 360/PlayStation 3 release.
"GTA V players can drive drunk as ESRB states". Attack of the Fanboy. 21 August 2013. Retrieved 5 September 2015.
"Parents Group Warns Against Lost And Damned Nudity". Wired.com. 21 February 2009.
Langshaw, Mark (24 April 2011). "Feature: Video Game Controversy". Digital Spy. Retrieved 20 August 2011.
L.B. Jeffries. "Grand Theft Auto: Chinatown Wars Features Drug-Dealing Minigame". Escapistmagazine.com. Retrieved 20 August 2011.
"Rockstar: Nintendo wanted a bad ass Grand Theft Auto title". Infendo.com. 24 September 2008. Retrieved 20 August 2011.
"Rockstar: Nintendo didn't want us to make Grand Theft Auto for kids". MaxConsole. 25 September 2008. Retrieved 20 August 2011.
Alex Hern (18 September 2013). "Grand Theft Auto 5 under fire for graphic torture scene | Technology". theguardian.com. Retrieved 5 November 2013.
Martin Bagot (17 September 2013). "Grand Theft Auto 5 torture row: Teachers slam scenes of extreme violence in most expensive game ever made - Mirror Online". Mirror.co.uk. Retrieved 5 November 2013.
"Why
Grand Theft Auto 5's most controversial mission may be unpleasant and
repulsive but there is a message behind the degradation - Dan Silver -
Mirror Online". Mirror.co.uk. 17 September 2013. Retrieved 5 November 2013.
Martens, Todd (20 September 2013). "'Grand Theft Auto V' review: Stubborn sexism, violence ruin game play". Los Angeles Times (Tribune Company). Retrieved 8 October 2013.
Edge Staff (November 2013). "Play: Economies of scale". Edge (Future plc) (259): 85–88.
Suellentrop, Chris (16 September 2013). "Grand Theft Auto V Is a Return to the Comedy of Violence". The New York Times. Retrieved 4 October 2013.
"Grand Theft Auto Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto Reviews". Metacritic. Retrieved 9 April 2015.
"Grand Theft Auto: Mission Pack #1: London 1969 Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: London, 1969 Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto 2 Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto 2 Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto 2 Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto 2 Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto 2 Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto III Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto III Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto III Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto III Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Vice City Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Vice City Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Vice City Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Vice City Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: San Andreas Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: San Andreas Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: San Andreas Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: San Andreas Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: San Andreas Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: San Andreas Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Liberty City Stories Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Liberty City Stories Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Liberty City Stories Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Liberty City Stories Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Vice City Stories Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Vice City Stories Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Vice City Stories Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Vice City Stories Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV: The Lost and Damned Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV: The Lost and Damned Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV: The Lost and Damned Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV: The Lost and Damned Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV: The Lost and Damned Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Chinatown Wars Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Chinatown Wars Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Chinatown Wars Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto: Chinatown Wars Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV: The Ballad of Gay Tony Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV: The Ballad of Gay Tony Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV: The Ballad of Gay Tony Reviews". GameRankings. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV: The Ballad of Gay Tony Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto IV: The Ballad of Gay Tony Reviews". Metacritic. Retrieved 12 August 2012.
"Grand Theft Auto V Reviews". GameRankings. Retrieved 5 February 2015.
"Grand Theft Auto V Reviews". GameRankings. Retrieved 5 February 2015.
"Grand Theft Auto V Reviews". GameRankings. Retrieved 5 February 2015.
"Grand Theft Auto V Reviews". GameRankings. Retrieved 5 February 2015.
"Grand Theft Auto V". gamerankings.com. Retrieved 5 September 2015.
"Grand Theft Auto V Reviews". Metacritic. Retrieved 5 February 2015.
"Grand Theft Auto V Reviews". Metacritic. Retrieved 5 February 2015.
"Grand Theft Auto V Reviews". Metacritic. Retrieved 5 February 2015.
"Grand Theft Auto V Reviews". Metacritic. Retrieved 5 February 2015.
"Grand Theft Auto V". Metacritic. Retrieved 5 September 2015.
Stephen McGinty (20 September 2013). "Grand Theft Auto V: Scottish game conquering world". scotsman.com. Retrieved 13 October 2013.
Haywald, Justin (August 21, 2015). "Grand Theft Auto Series Passes 220 Million Sales Worldwide". GameSpot. CBS Interactive. Retrieved August 26, 2015.
Sabbagh, Dan. "Grand Theft Auto IV records 609,000 first-day sales", The Times, 1 May 2008
Franklin Paul (7 May 2008). "Take-Two's Grand Theft Auto 4 sales top $500 million". Reuters. Retrieved 8 May 2008.
"Grand Theft Auto Voted British Icon".[better reference needed]
Ivan, Tom (28 February 2009). "Guinness ranks top 50 games of all time". Computer and Video Games. Retrieved 14 March 2009.
"Legacy Platform Games at Metacritic – Metacritic". Metacritic.com. Retrieved 5 November 2013.
"New and Upcoming Nintendo 3DS Games at Metacritic – Metacritic". Metacritic.com. Retrieved 5 November 2013.
"New and Upcoming PSP Games at Metacritic – Metacritic". Metacritic.com. Retrieved 5 November 2013.
"New and Upcoming PC Games at Metacritic – Metacritic". Metacritic.com. 27 October 2013. Retrieved 5 November 2013.
"New and Upcoming Xbox 360 Games at Metacritic – Metacritic". Metacritic.com. 27 October 2013. Retrieved 5 November 2013.
Kushner, David. (book) Jacked: The Outlaw Story of Grand Theft Auto, Chapter 7
Internet Archive Wayback Machine. Web.archive.org (8 April 2008). Retrieved on 6 September 2012.
GTA IV Overtakes San Andreas in Lifetime Sales [Correction]. Kotaku.com (15 September 2011). Retrieved on 6 September 2012.
CCBN – Lobby. Corporate-ir.net (26 September 2007). Retrieved on 6 September 2012.
"Grand Theft Auto series shipments reach 125 million". GameSpot.com. 27 November 2012. Retrieved 22 June 2013.
Analyst: Lost & Damned May Sell 2m by Year-End by Kris Graft (6 March 2009) Edge Magazine.com
Analyst: Lost And Damned Sales At 1 Million, All-New GTA In 2010. Kotaku.com (6 March 2009). Retrieved on 6 September 2012.
thorsen-ink. "Only 200,000 Chinatown Wars sold in March? – GameSpot Rumor Control". GameSpot.com. Retrieved 21 July 2009.
GTA: Episodes from Liberty City sells under 160K in Oct.-Nov. by Tor Thorsen (11 December 2009) GameSpot.com
Matt Bertz (18 May 2015). "Grand Theft Auto V Sell-In Crosses 52 Million Mark". Game Informer. Retrieved 11 July 2015.
Game Informer Issue 138 p.73
Page 2 – What devs think of Grand Theft Auto III. GamesRadar (18 October 2011). Retrieved on 6 September 2012.
Jeff Gerstmann (14 March 2006). "Driver: Parallel Lines Review". GameSpot. Retrieved 24 July 2008.
Jonathan Parkyn (18 April 2006). "Review: The Godfather 3D action game". Personal Computer World. Retrieved 25 July 2008.
Steve Tilley (1 April 2007). "Wii 'Godfather' for newbies only". CANOE. Retrieved 25 July 2008.
Sam Bishop (16 May 2003). "E3 2003: True Crime: Streets of L.A. Update". IGN. Retrieved 25 July 2008.
Will Tuttle (30 August 2006). "GameSpy Review — Saints Row". GameSpy. Retrieved 25 July 2008.
Blake Snow (30 January 2008). "Just Cause 2 announced for Xbox 360, PS3, PC". GamePro. Archived from the original on 1 February 2008. Retrieved 24 July 2008.
"Crackdown Community Q&A". EuroGamer. 27 March 2007. Retrieved 25 July 2008.
Douglass C. Perry, Saints Row Review, Saints Row 2 IGN, 28 August 2006
True Crime: Streets of LA, IGN, 31 October 2003
"Gameranking PS2 Average 77%". Gamerankings.com. 3 November 2003. Retrieved 16 March 2011.
Independent.ie http://www.independent.ie/entertainment/games/all-eyes-on-watch-dogs-but-have-we-seen-it-before-30313403.html, Monday 9 June 2014
Chris Roper, Scarface: The World Is Yours Review, IGN, 6 October 2006
"What GTA V can learn from Just Cause 2". Metro News. 17 November 2012. Retrieved 5 September 2015.
Lemne, Bengt (26 August 2010). "Mafia II vs GTA IV". Gamereactor UK. Retrieved 5 September 2015.
Further reading
External links
[show]
Grand Theft Auto series
|
|
Categories:
ნაგაზი
თავისუფალი ქართულენოვანი ენციკლოპედია ვიკიპედიიდან
ნაგაზი — მთის მეცხვარული ძაღლის ქართული ენდემური სახეობა. სულხან-საბა ორბელიანის
განმარტებით ნაგაზი „თართისა“ (დიდი მიდამოს მცველი ძაღლი), და „მწევრის“
(სწრაფი და გვარიანი ძაღლი) შეჯვარებით მიიღება. საბა იქვე აკონკრეტებს,
რომ ნაგაზი შესაძლოა შინ გაზრდილი მგლისა და თართის, ან მგლისა და მწევრის შეჯვარებითაც იქნას მიღებული და ამგვარად შობილი ნაგაზი, მისი თქმით, უმჯობესია [1].
ნაგაზის (ზოგჯერ ზოგადად ძაღლის) გავრცელებული სინონიმებია „ცუგა“,
„ცუგო“ და (თუშური) „ტუგა“, „ტუგო“. უნდა საგანგებოდ აღინიშნოს, რომ
ისტორიულად საქართველოს
მთიანეთში ხალასსისხლიანი ნაგაზი ერთად-ერთი და არსებითად გაბატონებული
ძაღლის ჯიში იყო - რამდენადაც საკვების სიმცირის პირობებში უჯიშო ძაღლის
შენახვა გამართლებული არ იყო (განსხვავებით მცირერიცხვოვანი
„ბაშკიებისაგან“, უჯიშო, მოხეტიალე ძაღლებისაგან, რომლებიც ადრე თუ გვიან
მგლების წერა ხდებოდნენ). „ქოფაკი“ თურქულად ძაღლს ნიშნავს (ქართულად უმეტესად ავ ძაღლს) და ზოგჯერ გამოიყენება სამხრეთ საქართველოში „ნაგაზის“ ნაცვლად.
ჯიშის ისტორია
ნაგაზი ენდემური, აბორიგენული კავკასიური მეცხვარული ანუ „მთის“
ძაღლის ქართული ქვეჯიშის კერძო სახელია (სომხური ქვეჯიშის კერძო სახელია
„გამპრ“, აღმოსავლეთ-თურქულისა „ყარაბაშ“). ქართველი მეცხვარეები გამორჩეულ
ნაგაზებს, რომლებიც გამოცდილი არიან მგელთან შებრძოლებაში
„მახრჩობელებსაც“ უწოდებენ. ნაგაზი ფართო გამოყენების ჯიშია და იგი
გამოიყენებოდა როგორც მეცხვარული (ცხვრის), აგრეთვე - მოდარაჯე და საბრძოლო
მიზნებისათვის.
ზოგჯერ შეცდომით ნაგაზს „ქართულ ნაგაზს“ უწოდებენ (სხვა ნაგაზი ქართულის გარდა არ არსებობს), ხოლო - გერმანულ მეცხვარულ ძაღლს კი ასევე შეცდომით უწოდებენ „ გერმანულ ნაგაზს“ (ანუ „ნაგაზით“ ცვლიან „მეცხვარულ ძაღლს“).
ნაგაზი ზოგადად განეკუთვნება „მოლოსების“ ანუ „ალპიური მეცხვარული
ძაღლების“ დიდ ოჯახს და არსებითი მოსაზრებით იგი გავრცელდა მეცხვარეობის
გავრცელებასთან ერთად - როგორც დარგის აუცილებელი და განუყოფელი
უზრუნველმყოფი ატრიბუტი. ევროპის მთელს მთიანეთში დაწყებული ესპანეთიდან და
ბასკეთიდან და დასრულებული კავკასიით ყველგან გვხვდება ძალზე მსგავსი,
ფრიად მონათესავე მეცხვარული ძაღლები. შედარებით უფრო განსხვავებული
ქვეჯიში ვრცელდება აღმოსავლეთი კასპიისპირეთის მთიანეთებიდან ინდოჩინეთის
მთიანეთების ჩათვლით.
განსხვავებით ზოგიერთი ევროპული მეცხვარული ძაღლებისაგან (მაგ. „კოლის“
ტიპისა - რომლებიც ვერ ებრძვიან მგელს), ისტორიულად ნაგაზს არ იყენებდნენ
ცხვრის სამწყემსად (ანუ გასადენად და შესაგროვებლად, მოსაქუჩებლად), არამედ
- იყენებდნენ უმთავრესად ცხვრის ფარებისა და ფარეხების მგლებისაგან
დასაცავად - რასაც ცეცხლსასროლი იარაღის ეპოქამდე გადამწყვეტი და
სასიცოცხლო მნიშვნელობა ჰქონდა. მგლის ხროვა ფარაზე თავდასხმისას კლავს
ბევრად მეტ ცხვარს, ვიდრე მას საკვებად სჭირდება (საშუალოდ ერთი მგელი ერთ
თავდასხმაზე ელვის სისწრაფით ყელს ღადრავს 5-12 ცხვარს). აღნუსხულია
შემთხვევები, როდესაც რამდენიმე მგელს ერთ ღამეში ასობით ცხვარი
გაუწყვეტიათ. ავესტაში წერია: „არ იდგებოდნენ მტკიცედ ჩვენი სახლები თუ
ძაღლი არ გვეყოლებოდა - რომელიც ჩვენს შინაურ ცხოველებსა და ბინას იცავს“.
აგრეთვე ავესტის მიხედვით მეცხვარული ძაღლის მკვლელი ადამიანი ისჯებოდა
მათრახის 900 დაკვრით - რაც მიუთითებს ძაღლის განსაკუთრებულ სამეურნეო
ფასეულობაზე მეცხვარულ სოციუმში.
ქართველი ეთნოგრაფის პროფ. სერგი მაკალათიას
ცნობით მთაში ნაგაზის ტიპიური საკვები იყო საკლავის მოხარშული
(აუცილებლად) ქვეპროდუქტები (უმეტესწილად შიგანი და ძვლები) ან დოში
მოხარშული „იფქალი“ (მოხალული უხეში ფქვილი და ქატო). ზაფხულობით ნაგაზები
ინტენსიურად იკვებებიან აგრეთვე მღრღნელებითა და კალიებით (ფრიად კალორიული
საკვებია).
ნაგაზის ადგილი ჯიშში
კავკასიური მეცხვარული ძაღლი
- მთის
- დიდი კავკასიონის
- მცირე კავკასიონის
ზემოთ ჩამოთვლილიდან ნაგაზი, ყარაბაში და გამპრი - ქვეჯიშების კერძო, საკუთარი სახელებია.
ნაგაზი საბჭოთა კავშირში
1950-იანი
წლებიდან კავკასიური მეცხვარული ძაღლის მასობრივი მოჯიშება სახელმწიფო
დონეზე დაიწყეს საბჭოთა კავშირში. ათობით ათასი კავკასიური მეცხვარული
ძაღლი გამოიყენებოდა სამეურნეო, სამხედრო ობიექტების (მათ შორის „ბერლინის
კედლისა“) და მრავალმილიონიანი პატიმრობის ადგილების დასაცავად.
საბჭოთა კავშირის მთავარი კონოლოგი ა.მაზოვერი აღნიშნავდა, რომ
ნაგაზი საუკეთესო იყო კავკასიური მეცხვარულ ძაღლების ქვეჯიშებში.
სპეციალისტი კინოლოგები ერთხმად აღნიშნავენ, რომ კავკასიური მეცხვარული
ძაღლის მოჯიშება უმთავრესად ეფუძნებოდა საქართველოდან 1950- 1960
წლებში გაყვანილ საუკეთესო ეგზემპლიარებს (დიდი მასშტაბებით ჩატარებულმა
ამ ღონისძიებამ ფრიად დააზარალა ნაგაზის ჯიში საკუთრივ საქართველოში).
გასული საუკუნის 70-80-იანი წლებისათვის საბჭოთა ჯიშთსანაშენეებმა
შრომატევადი და მიზანდასახული მუშაობით, მნიშვნელოვნად დახვეწეს და
გააუმჯობესეს ჯიში, რომელიც არსებითად დაშორდა აბორიგენულ წინაპრებს.
საუკუნეების მიჯნაზე, საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდგომ, რუსეთმა
„კავკასიური მეცხვარული ძაღლი (Кавказская Овчарка)“ და მისი სტანდარტი
საერთაშორისო მასშტაბით დაარეგისტრირა როგორც რუსული ჯიში.
ნაგაზი საქართველოში
ნაგაზების ტრადიციული მეჯიშეები განსაკუთრებით არიან თუშები, რომელთა
არსებობა მთლიანად მეცხვარეობას ეფუძნება. თუშები ტრადიციულად თავის
ცხვართან ერთად მომთაბარეობდნენ საქართველოს მრავალ რეგიონსა (ელდარის
იალაღები) და ჩრდილო კავკასიაში (ყიზლარის იალაღები) და ყველგან
ავრცელებდნენ ნაგაზებს.
მეორე მსოფლიო ომისშემდგომ საქართველოში ნაგაზის ჯიშის აღდგენაზე ზრუნვა
კერძო ენთუზიასტებმა დაიწყეს 70-იანი წლებიდან, როდესაც „ფაუნის
მოყვარულთა კლუბმა“ გარემოს დაცვის სამინისტროს მხარდაჭერით მოაწყო
ექსპედიცია საქართველოს რაიონებში ჯიშის მდგომარეობის შესასწავლად და
ჩაატარდა ფოტოგადაღებები და აზომვები. მოეწყო აგრეთვე საგანგებო
ტელეგადაცემები და დაიბეჭდა საგაზეთო სტატიები - რომელთა მიზანი იყო
ნაგაზის ჯიშის პოპულარიზება, გადარჩენა და გაუმჯობესება. ამავე პერიოდში
გამოფენებზე გამოჩნდნენ პირველი აბორიგენული ნაგაზები და რუსეთიდან
ჩამოჯიშებული კავკასიური მეცხვარული ძაღლები. 1970-იანი წლების თბილისის
ჩემპიონებს შორის იყვნენ ხვადი „ზორბა“ და ძუკნები „ციბა“ და „ჩუკა“.
საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდგომ ნაგაზის ჯიშის
აღდგენა-გაუმჯობესებაზე მუშაობა განახლდა. სამწუხაროდ, ჯიშთსანაშენეებში
უპირატესად იყენებენ რუსეთიდან იმპორტირებულ კავკასიურ მეცხვარულ ძაღლებს
და კვლავ ნაკლები ყურადღება ექცევა აბორიგენული გენური წყაროების
გამოყენებას.
დიდი წარმატება ხვდა წილად კავკასიური მეცხვარული ძაღლების აჭარის
ჯიშთსანაშენეს - რომლის ნაგაზი „ბასმაჩი“ (ა.აბაშიძე) მრავალგზის მსოფლიო
ჩემპიონი გახდა. სამწუხაროდ აჭარაში რევოლუციის შემდგომ ეს ჯიშთსანაშენე
დაიშალა და ძაღლების უმეტესობა კვლავ რუსეთში მოხვდა. მსოფლიო ჩემპიონი
ამავე პერიოდში გახდა კავკასიური მეცხვარული ძაღლი „სიმბა“ (მ.ჭკუასელი)
წოდორეთიდან.
ნაგაზების საქართველოში ჯიშთსანაშენე საქმიანობის მთავარ მიმართულებად მოიაზრება ყურადღების კონცენტრირება აბორიგენულ, ხალასი სისხლის, საკმაოდ იშვიათ თეთრ ნაგაზებზე
- რომლებზე მსოფლიოს მასშტაბით მოთხოვნილება თანდათანობით არსებითი ხდება
(რამდენადაც კავკასიური მეცხვარული ძაღლის მოშენებაში რუსული და
ევრო-ამერიკული ჯიშთსანაშენეებისათვის კონკურენცია შეუძლებელია). აგრეთვე
საშურია 2-3 სპეციალიზებული ქართველი კინოლოგისა და მსოფლიო რანგის მსაჯის
არსებობა.
ტერმინოლოგია და ტერმინის თარგმანი
- კავკასიური მეცხვარული ძაღლი (რუს.: Кавказская Овчарка, ინგლ.: Caucasian shepherd)
- ნაგაზი (რუს.: Нагази, ინგლ.: Nagazi)
- „კავკასიური მეცხვარული ძაღლი“ ანუ „ქართული მეცხვარული ძაღლი“ ნაგაზი-ს ვულგარული ფორმებია.
შენიშვნა: Овчарка, Shepherd, Sheep dog არ შეიძლება ითარგმნოს
როგორც „ნაგაზი“, არამედ ყოველთვის უნდა ითარგმნოს როგორც „მეცხვარული
ძაღლი“ ან „ცხვრის ძაღლი“.
- მამალ ძაღლს ეწოდება „ხვადი“
- დედალ ძაღლს ეწოდება „ძუ“, „ძუკნა“
- ჩვილ ძაღლს ეწოდება „ლეკვი“
- მგელზე შემტევ, მგლების გამანადგურებელ ნაგაზს ეწოდება „მახრჩობელა“
- ძაღლის ლითონის საყელურს, რომელსაც აქვს ნემსები მგლის კბილებისაგან დასაცავად, ეწოდება „ჩანგლები“
- უჯიშო, შერეული სისხლის ძაღლს ეწოდება „ბაშკია“
- ნაგაზებს ტრადიციისამებრ ყურებს აჭრიან ანუ „უცვითავენ, უცქვიტავენ“
(რათა ამ სათუთი, მტკივნეული ორგანოთი მგელმა არ დაიმორჩილოს). ბარში
აგრეთვე „უკვეცავენ“ კუდს, რათა ბალანში გახვეულმა ეკალ-ბარდებმა არ
შეაწუხონ.
- „ყურშას“ უწოდებენ ნაგაზს, რომელსაც ყურები არ აქვს „დაცვეთილი“
- „ხალასსისხლიანი“ ანუ „ჯიშიანი“ არის ძაღლი, რომელიც წინაპრების
კონტროლირებადი შერჩევითაა გაჩენილი (აბორიგენული ძაღლებისათვის სულ ცოტა 3
თაობისა)
- ხალასსისხლიანი ძაღლების მოსაშენებელ ფერმას ეწოდება „ჯიშთსანაშენე“
- პერიოდს როდესაც ძუ მზადაა განაყოფიერებისათვის ეწოდება „მძუნაობა“ („მძუნავი ძუკნა“)
რესურსები ინტერნეტში
სქოლიო
- ↑ სულხან-საბა ორბელიანი, ლექსიკონი ქართული, II, თბილისი, 1993, გვ. 350-351
მობილური ტელეფონი
თავისუფალი ქართულენოვანი ენციკლოპედია ვიკიპედიიდან
მობილური ტელეფონების ევოლუცია
მობილური ტელეფონი — ტელეფონი,
რომელსაც ფართო გეოგრაფიულ არეალში მოძრაობის მიუხედავად, რადიოსიგნალის
საშუალებით შეუძლია სატელეფონო ზარების მიღება და განხორციელება.
მოწყობილობა ამას ფიჭური კავშირის საშუალებით აკეთებს, რასაც მობილური ტელეფონის ოპერატორი
უზრუნველყოფს. ამის საპირისპიროდ, არსებობს რადიოტელეფონი, რომელიც მხოლოდ
მოკლე მანძილზე, საკუთარი საბაზო სადგურის ახლომახლო მოქმედებს.
გარდა სატელეფონო ფუნქციისა, თანამედროვე მობილურ ტელეფონებს სხვა მრავალი სერვისის მხარდაჭერაც აქვს, მათ შორისაა მოკლე ტექსტური შეტყობინებები, მულტიმედიური შეტყობინებები (MMS), ელექტრონული ფოსტა, წვდომა ინტერნეტთან, ახლო მანძილის უკაბელო კომუნიკაციები ( infrared, Bluetooth), ბიზნეს აპლიკაციები, თამაშები და ფოტოგრაფია. მობილურ ტელეფონებს, რომელთაც ეს და სხვა ზოგადი კომპიუტერული შესაძლებლობები აქვს, სმარტფონი ეწოდება.
პირველი ხელით სატარებელი ტელეფონი 1973 წელს კომპანია მოტოროლას თანამშრომლებმა, ჯონ ფრენსის მიტჩელმა[1][2] და დოქტორმა მარტინ კუპერმა წარმოადგინეს. მათ შექმნეს მოწყობილობა, რომელიც 2 კილოგრამს იწონიდა. [3] 1983 წელს, გამოვიდა პირველი კომერციული მობილური Motorola DynaTAC.
1983-დან 2014 წლამდე, მობილური ტელეფონების რაოდენობა ნულიდან 7
მილიარდამდე გაიზარდა; პროპორციულად 100%-ით მოიცვა მსოფლიო მოსახლეობა და ეკონომიკური პირამიდის ფსკერამდე დავიდა. [4] 2014 წლისათვის, მობილური ტელეფონების მოწინავე მწარმოებლები იყვნენ Samsung, Nokia, Apple და LG. [5]
ისტორია
კომპანია მოტოროლას თანამშრომელი მარტინ კუპერი, რომელმაც 1973 წლის 4 აპრილს პირველი მობილური ტელეფონი გამოიგონა. აღნიშნული ფოტო გადაღებულია 2007 წელს.
1984 წლის Motorola DynaTAC 8000X (კომერციულად ხელმისაწვდომი პირველი ფიჭური მობილური ტელეფონი)
ხელით სატარებელი მობილური რადიოტელეფონი რადიოინჟინერიის ძველი
ოცნებაა. მისი ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული აღწერის ხილვა შესაძლებელია
ამერიკელი მწერლის, რობერტ ჰაინლაინის 1948 წლის მხატვრულ ნოველაში „კოსმოსური კადეტი“. ნაწარმოების მთავარი გმირი, რომელიც კოლორადოდან აიოვაში, თავის სახლში მიდის, მამამისისგან სატელეფონო ზარს იღებს ტელეფონზე, რომელიც მას ჯიბეში უდევს. ათი წლის შემდეგ, ართურ კლარკის
ესეში აღწერილია „პერსონალური პატარა და კომპაქტური გადამცემი, რომლის
ტარებაც ყველა ადამიანს შეუძლია“. კლარკი წერს: „მოვა დრო, როცა ჩვენ
დედამიწის ნებისმიერ წერტილში შეგვეძლება სხვა ადამიანისთვის დარეკვა,
უბრალოდ ნომრების აკრეფით“. კლარკის ხედვით, ამ მოწყობილობას ასევე
ექნებოდა გლობალური პოზიციონირების სისტემა, ისე, რომ „არასოდეს არავინ
აღარ დაიკარგება“. მოგვიანებით, „მომავლის პროფილებში“ მან
იწინასწარმეტყველა, რომ მსგავსი მოწყობილობა 1980-იანი წლების შუაში
გამოჩნდებოდა. [6]
ფიჭური ტელეფონების ადრეულ წინაპრებს შორისაა გემებისა და მატარებლების
ანალოგური რადიოტელეკომუნიკაციები. ნამდვილი მობილური ტელეფონების შექმნის
ისტორია მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ იწყება. მობილური ტელეფონების განვითარება თანმიმდევრული თაობებით იწყება „0G“-დან (0 თაობა), მაგალითად Bell System-ის
მობილური ტელეფონების სერვისი და მისი მემკვიდრე Improved Mobile
Telephone Service-ი. 0G“ სისტემები ფიჭური არ იყო, ჰქონდა რამდენიმე
ერთდროული ზარის მხარდაჭერა და საკმაოდ ძვირიც იყო.
ხელით სატარებელი პირველი მობილური ტელეფონი 1973 წელს კომპანია მოტოროლამ წარმოადგინა. პირველი კომერციული ავტომატიზებული ფიჭური ქსელი 1979 წელს იაპონიაში, კომპანია NTT-მა გაუშვა. 1981 წელს მას მოჰყვა კომპანია Nordic Mobile Telephone, რომელმაც ქსელი ერთდროულად გაუშვა დანიაში, ფინეთში, ნორვეგიასა და შვედეთში. [7]
1980-იანი წლების შუაში მათ სხვა ქვეყნები მიჰყვნენ. პირველი თაობის
სისტემებს („1G“) გააჩნდა ოდნავ მეტი 0G-ზე მხარდაჭერა, მაგრამ ჯერ კიდევ
ანალოგურ ტექნოლოგიებს იყენებდნენ.
1991 წელს ფინეთში, კომპანია Radiolinja-მ GSM
სტანდარტში გაუშვა მეორე თაობის (2G) ციფრული ფიჭური ტექნოლოგია, რამაც ამ
სექტორში ნამდვილი ქარიშხალი გამოიწვია და სასტიკ ბრძოლაში უხმო 1G-ზე
მომუშავე მობილურ ოპერატორებს.
2001 წელს იაპონიაში, კომპანია NTT DoCoMo-მა გაუშვა WCDMA სტანდარტზე მომუშავე მესამე თაობის ( 3G) ქსელი. [8] ამას მოჰყვა HSPA ოჯახზე დაფუძნებული 3.5G და 3G+ ქსელები, რომლებიც მონაცემთა უსწრაფესი გადაცემისა და შესაძლებლობებისათვის UMTS სისტემებს იყენებს.
2009 წლისთვის ნათელი გახდა, რომ ზოგიერთ შემთხვევებში, 3G ქსელები
უძლური იყო ისეთი ინტენსიური გამტარუნარიანობის აპლიკაციების წინაშე,
როგორიცაა მაგალითად სტრიმინგ-მედია. [9]
თანდათანობით, ინდუსტრიამ მონაცემების ოპტიმიზების მიზნით მე-4 თაობის
ტექნოლოგიებზე მუშაობა დაიწყო, რომლის სიჩქარეც არსებულ 3G ტექნოლოგიებზე
ათჯერ სწრაფი უნდა ყოფილიყო. კომერციულად ხელმისაწვდომი პირველი ორი
ტექნოლოგია, რომელიც 4G-დ შეირაცხა, იყო WiMAX (გაუშვა კომპანია Sprint-მა აშშ-ში) და LTE სტანდარტი, რომელიც მომხმარებლებს პირველად სკანდინავიაში, კომპანია TeliaSonera-მ შესთავაზა.
მახასიათებლები
მობილურ ტელეფონებს მრავალი საერთო მახასიათებელი გააჩნია, თუმცა
მწარმოებლები მუდმივად ცდილობენ დამატებითი ფუნქციების შექმნით საკუთარი
პროდუქტი განასხვავონ, რათა ის მომხმარებლისათვის უფრო მიმზიდველად იქცეს.
ამ ყველაფერმა, ბოლო 20 წლის მანძილზე, მობილური ტელეფონების განვითარებაში
უდიდესი ინოვაციები შეიტანა.
ყველა ტელეფონისათვის დამახასიათებელი საერთო კომპონენტებია:
- ბატარეა, რომელიც ტელეფონის ფუნქციების კვების წყაროა;
- შეყვანის მექანიზმი, რომელიც მომხმარებლებს ტელეფონთან ურთიერთქმედების
საშუალებას აძლევს. ყველაზე გავრცელებული შეყვანის მექანიზმია პატარა კლავიატურა, მაგრამ სმარტფონთა უმრავლესობა სენსორულ ეკრანს იყენებს.
- ეკრანი, რომელიც აჩვენებს მომხმარებლის მიერ შესრულებულ ოპერაციებს, ტექსტურ შეტყობინებებს, კონტაქტებს და ა. შ.
- უმთავრესი — მობილური ტელეფონის სერვისი, რომელიც მომხმარებლებს დარეკვისა და ტექსტური შეტყობინების გაგზავნის საშუალებას აძლევს.
- GSM ტელეფონები სერვისებზე წვდომისათვის სიმ-ბარათს იყენებს, ზოგიერთი CDMA მოწყობილობას კი ასევე აქვს მსგავსი ბარათი, რომელსაც R-UIM-ს უწოდებენ.
- ინდივიდუალური GSM, WCDMA, iDEN და ზოგიერთი თანამზგავრული
მოწყობილობები უნიკალურადაა იდენტიფიციებული International Mobile Station
Equipment Identity (IMEI) კოდით.
დაბალფასიან ტელეფონებს ხშირად ფუნქციურ ტელეფონებს უწოდებენ და
მომხმარებელს ის მხოლოდ ძირითად სატელეფონო სერვისს სთავაზობს. უფრო
მოწინავე კომპიუტერული შესაძლებლობების მოწყობილობებს კი, რომელთაც
პროგრამული აპლიკაციების გამოყენების შესაძლებლობა აქვთ, სმარტფონებს
უწოდებენ.
ტელეფონების ზოგიერთი სერია შემუშავდა ბაზრის მოცემული სეგმენტისათვის,
მაგალითად, BlackBerry, რომელიც ფოკუსირებულია ელ-ფოსტის საჭიროების მქონე
საწარმოო და კორპორატიულ მომხმარებლებზე; Sony-Ericsson-ის „Walkman“-ი
მუსიკის მოყვარულებზე; Cybershot სერია კი კამერა-ტელეფონებზე; მულტიმედიურ
ტელეფონებს შორისაა Nokia Nseries და ა. შ.
ტექსტური შეტყობინებები
მობილურ ტელეფონებზე ერთ-ერთი ყველაზე მეტად გამოყენებადი მონაცემთა
აპლიკაციაა მოკლე ტექსტური შეტყობინებების გზავნა. პირველი SMS შეტყობინება
1992 წელს კომპიუტერიდან ტელეფონზე გააგზავნეს გაერთიანებულ სამეფოში,
ტელეფონიდან ადამიანმა ადამიანს კი SMS პირველად 1993 წელს გაუგზავნა
ფინეთში.
2000 წელს, SMS-ის გამოყენებით, ფინეთში გაეშვა პირველი მობილური ახალი ამბების სერვისი.
სიმ-ბარათი
მობილური ტელეფონის ტიპური სიმ-ბარათი
GSM მახასიათებლის მქონე ტელეფონი ფუნქციონირებისათვის საჭიროებს
მიკროჩიპს, რომელსაც Subscriber Identity Module-ს ან შემოკლებით
სიმ-ბარათს (SIM) უწოდებენ. სიმ-ბარათი დაახლოებით პატარა საფოსტო მარკის
ზომისაა და როგორც წესი, ტელეფონის ბატარეის ქვეშ თავსდება. SIM-ი
უსაფრთხოდ ინახავს service-subscriber key (IMSI)-სა და Ki-ს, რომლებიც
მობილური ტელეფონის მომხმარებლის იდენტიფიცირებისა და აუთენტიფიკაციისათვის
გამოიყენება. სიმ-ბარათი მომხმარებელს საშუალებას აძლევს სულ ადვილად
გამოცვალოს მობილური ტელეფონი, უბრალოდ, საჭიროა მისი ამოღება და ახალ
მოწყობილობაში გადატანა.
პირველი სიმ-ბარათი 1991 წელს მიუნხენის სმარტ-ბარათების მწარმოებელმა კომპანიამ დაამზადა ფინურ ოპერატორ Radiolinja-სათვის.
მრავალბარათიანი ჰიბრიდული ტელეფონები
ჰიბრიდულ მობილურ ტელეფონებში შესაძლებელია მაქსიმუმ 4 სიმ-ბარათის მოთავსება. მათ შორის, GSM და CDMA ქსელებში შესაძლოა ერთდროულად მოთავსდეს SIM და RUIM ბარათები. [10][11]
2010 წლიდან მოყოლებული, მსგავსი შემთხვევები განსაკუთრებით პოპულარულია ისეთ მზარდ ბაზრებზე, როგორებიცაა ინდოეთი და ინდონეზია. [12] 2011 წლის მე-3 კვარტალში, ნოკიამ
18 მილიონი დაბალფასიანი ორსიმიანი ტელეფონი გაყიდა, რითაც ფინურმა
კომპანიამ იმ დანაკარგების ანაზღაურება სცადა, რაც მან ძვირადღირებულ
სმარტფონთა ბაზარზე განიცადა. [13]
კოშერი ტელეფონები
ორთოდოქსული იუდაიზმის
რელიგიაში ზოგიერთი ისეთი შეზღუდვა არსებობს, რაც სტანდარტულ მობილურ
ტელეფონებთან თანხვედრაში ვერ მოდის. ამ პრობლემის აღმოსაფხვრელად,
ზოგიერთი რაბინისტული ორგანიზაცია მოითხოვდა, რომ მოკლე ტექსტური
შეტყობინების ფუნქციის მქონე ტელეფონები ბავშვებს არ გამოეყენებინათ. [14]
ასეთი შეზღუდვის მქონე ტელეფონებს კოშერ-ტელეფონებს უწოდებენ და მისი
მოხმარება ორთოდოქსი ებრაელების მიერ რაბინებისაგან ნებადართულია ისრაელსა თუ მის ფარგლებს გარეთ.
მობილური ტელეფონის ოპერატორები
აბონენტების რაოდენობის თვალსაზრისით, მსოფლიოში უდიდესი მობილური ოპერატორია China Mobile, რომელსაც 500 მილიონზე მეტი აბონენტი ჰყავს. [15]
2009 წლის მონაცემებით, უმსხვილესი 50 მობილური ოპერატორიდან თითოეულს 10
მილიონზე მეტი აბონენტი ჰყავდა, 150 ოპერატორს კი მინიმუმ 1 მილიონი. [16] 2014 წელს, მსოფლიოში სულ 7 მილიარდზე მეტი აბონენტი იყო და ეს რიცხვი მუდმივად იზრდება.
მწარმოებლები
2010 წლამდე ბაზრის ლიდერი ნოკია იყო. თუმცა, მას შემდეგ რაც შეჯიბრში აზია-წყნარი ოკეანის რეგიონი ჩაერთო ისეთი ბრენდებით, როგორებიცაა Micromax, Nexian
და i-Mobile, ნოკიამ ბაზრის დიდი წილი დაკარგა. ნოკიას ბაზარზე შეიჭრა და
მნიშვნელოვან წარმატებას მიაღწია ანდროიდზე მომუშავე სმარტფონებმა. ამავე
პერიოდში, ფინური კომპანიის ბაზრის წილი 56 %-დან 31 %-მდე დაეცა
ინდოეთშიც. მისი წილი ძირითადად ჩინურმა და ინდურმა იაფფასიანმა
მობილურებმა დაიკავა. [17]
Strategy Analytics-ის მონაცემებით, 2012 წლის პირველ კვარტალში ნოკიას სამსუნგმა გაუსწრო, კორეულმა კომპანიამ 93.5 მილიონი ტელეფონი გაყიდა, ფინურმა კი 82.7 მლნ. ამავე დროს, ამერიკულმა საფინანსო კომპანია Standard & Poor's-მა ნოკიას „ცუდ“ სტატუსამდე, BB+/B-მდე დააქვეითა, რადგან კომპანიას განიცდიდა დიდ დანაკარგებს, ლუმიას ხაზის სმარტფონები კი ვერ ანაზღაურებდა იმ დანაკარგებს, რაც მისთვის Symbian სმარტფონებს მოჰქონდა. [18]
2014 წლის მე-3 კვარტალში ტოპ-10 მწარმოებელი იყო: Samsung (20.6%), Nokia (9.5%), Apple Inc. (8.4%), LG (4.2%), Huawei (3.6%), TCL Communication (3.5), Xiaomi (3.5%), Lenovo (3.3%), ZTE (3.0%) და Micromax (2.2%). [19]
ჩამოთვლილ მოწინავე მწარმოებელთა გარდა, სხვა მწარმოებლებს შორის არიან: TCL Communication, Lenovo, Sony Mobile Communications, Motorola. მიმდინარე პატარა და წარსულში ბაზარზე არსებულ მწარმოებლებს შორის კი Karbonn Mobile, Audiovox (now UTStarcom), BenQ-Siemens, BlackBerry, Casio, CECT, Coolpad, Fujitsu, HTC, Just5, Kyocera, Lumigon, Micromax Mobile, Mitsubishi Electric, Modu, NEC, Neonode, Openmoko, Panasonic, Palm, Pantech Wireless Inc., Philips, Qualcomm Inc., Sagem, Sanyo, Sharp, Sierra Wireless, SK Teletech, Soutec, Trium, Toshiba და Vidalco.
მობილური ტელეფონების გამოყენება
ზოგადად
მობილური ტელეფონის მომხმარებლები ყოველ 100 მოსახლეზე.
მობილური ტელეფონები სხვადასხვა მიზნებით გამოიყენება, მათ შორის ოჯახის
წევრებთან კავშირის შესანარჩუნებლად, ბიზნესის წარმართვისთვის და ზოგადად,
სატელეფო კავშირთან მუდმივი წვდომისათვის. ზოგიერთი ადამიანი სხვადასხვა
მიზეზით ერთზე მეტ მობილურს ატარებს, მაგალითად, ბიზნესის და პირადი
გამოყენებისათვის. ამავე მიზეზებით იყენებენ მრავალსიმბარათიან
მობილურებსაც. მობილური ტელეფონები საზოგადოებაში სხვა მრავალი
კონტექსტითაც გამოიყენება, კერძოდ:
- როგორც მოტოროლას ფონდის კვლევებმა აჩვენა, მობილური ტელეფონის ყოველ
მეათე მომხმარებელს, ოჯახის წევრებისგან საიდუმლოდ აქვს კიდევ ერთი
ტელეფონი. როგორც წესი, ისინი ამ ტელეფონებს ქორწინებისგარეშე საქმეებისა
და ფარული ბიზნეს-კავშირებისათვის იყენებენ.[22]
- ზოგიერთი ორგანიზაცია მობილური ტელეფონების საშუალებით ეხმარება ოჯახში
ძალადობის მსხვერპლთ. ამ შემთხვევაში ხშირად შეკეთებულ ტელეფონებს
იყენებენ.[23]
- მოკლე ტექსტურ შეტყობინებათა საყოველთაო გავრცელება მობილური
ლიტერატურის ჩამოყალიბებით დასრულდა. პირველი ლიტერატურული ჟანრი, რომელიც
ტექსტური შეტყობინებების საშუალებით ფიჭურ ხანაში გამოჩნდა, გარკვეულ
საიტებზე SMS-ების საშუალებით მთლიან მოთხრობებს აგროვებს.[24]
- მობილური ტელეფონები აქტიურად გამოიყენება სახალხო ჟურნალისტიკაშიც,
მაგალითად Reuters-სა და Yahoo!-ს მიერ. მსგავს საქმიანობას ასევე ეწევა
სხვა მრავალი მცირე სააგენტო.
- გაეროს
მონაცემებით, მობილური ტელეფონი უფრო სწრაფად გავრცელდა, ვიდრე ნებისმიერი
სხვა ტექნოლოგია. მისი წყალობით, შესაძლებელი გახდა განვითარებად
ქვეყნებში მცხოვრები უღარიბესი მოსახლეობის ცხოვრების პირობების ოდნავ
მაინც გაუმჯობესება, თუნდაც იმის გამო, რომ მათ შეუძლიათ ინფორმაციაზე
წვდომა ჰქონდეთ ისეთ ადგილებში, სადაც საკაბელო ტელეფონი ან ინტერნეტი
ხელმიუწვდომელია, ეს ძირითადად ყველაზე ნაკლებად განვითარებულ ქვეყნებს
ეხება. მობილური ტელეფონების გამოყენება ასევე აუმჯობესებს
მიკრო-საწარმოების მუშაობას და ა. შ.[25]
- მალისა
და აფრიკის სხვა ქვეყნებში, იმ არეალებში, სადაც მობილური კავშირის
დაფარვის ზონა არაა, ხალხი სოფლიდან სოფლად ფეხით დადის, რათა ახლობლებსა
და მეგობრებს ქორწილისა, ძეობისა თუ სხვა მოვლენების შესახებ უთხრას.
- ბოლო დროს, მობილურების გამოყენება დაიწყო სატელევიზიო ინდუსტრიამ —
ცოცხალ ეთერს უშვებენ სხვადასხვა აპლიკაციებისა თუ მობილური ტელევიზიის
მეშვეობით.[26] 86% ამერიკელების 86 % ტელევიზორის ყურებისას მობილურს იყენებს.
- მსოფლიოს ზოგიერთ ნაწილში გავრცელებულია საზიარო მობილური ტელეფონების
გამოყენება. ძირითადად ეს ეხება ურბანულ ინდოეთს, სადაც ოჯახის წევრები თუ
მეგობრები მობილურ ტელეფონებს საზიაროდ ხმარობენ. ამის ძირითადი მიზეზი
შესაძლოა ეკონომია იყოს, მაგრამ ხშირად მნიშვნელოვან როლს თამაშობს
ტრადიციული თუ ოჯახური გენდერული პრობლემა.[27]
სოფლებში ხშირია მხოლოდ ერთ მობილურზე წვდომა, რომელიც როგორც წესი,
მასწავლებელს ან მისიონერს აქვს, თუმცა, საჭირო ზარებისათვის მთელი
სოფლისათვისაა ხელმისაწვდომი.[28]
სმარტფონები
მობილურის აქტიური მომხმარებლები ყოველ 100 მოსახლეზე. წყარო: ITU
სმარტფონებს გარკვეული განმასხვავებელი მახასიათებლები აქვს, თუმცა
საერთაშორისო ტელეკომუნიკაციების კავშირის საზომით, ეს ის მობილურებია,
რომლებსაც აქვს ინტერნეტ-კავშირი, რომელსაც ორგანიზაცია Active Mobile-Broadband subscriptions-ს
უწოდებს (რაც ასევე აქვს ტაბლეტებს). განვითარებულ სამყაროში, ასეთი
მობილურები ახლა აბსოლუტურად ჭარმობს ადრეული ეტაპის ტელეფონებს, თუმცა
განვითარებად მსოფლიოში მათი მოცულობა მხოლოდ 20%-ია.
გავრცელებადი კონტენტი
მობილური ტელეფონის საშუალებით მედია-კონტენტის გავრცელებისა და
გაყიდვის პირველი შემთხვევა დაფიქსირდა 1998 წელს, ეს იყო რინგტონები,
რომლებსაც ფინეთში Radiolinja ყიდიდა. ამის შემდეგ, სულ მალე გამოჩნდა სხვა
მედია-კონტენტიც, მაგალითად ახალი ამბები, ვიდეო-თამაშები, ანეკდოტები,
ჰოროსკოპი, სატელევიზიო კონტენტი და რეკლამა.
2006 წელს, მობილური ტელეფონების მედია-კონტენტში გადახდილმა თანხამ
გადააჭარბა ინტერნეტის მედია-კონტენტში გადახდილ მაჩვენებელს და 31
მილიარდი დოლარი შეადგინა. [29] 2007 წელს, მობილურის მუსიკალურ კონტენტში გადახდილ იქნა 9.3 მილიარდი დოლარი, თამაშებში კი 5 მლრდ-ზე მეტი. [30]
მობილური საჭესთან
მანქანის მართვისას მობილური ტელეფონის გამოყენება ძალზე გავრცელებულია,
მაგრამ იწვევს აზრთა სხვადასხვაობას. როგორც ცნობილია, ამ დროს მატულობს
უბედური შემთხვევის ალბათობა. სწორედ ამ მიზეზით, მანქანის მართვისას
მობილურის გამოყენება ბევრი ქვეყნის კანონმდებლობით აკრძალულია. ეგვიპტეში, ისრაელში, იაპონიაში, პორტუგალიასა და სინგაპურში აკრძალულია მობილურის მოხმარება როგორც ხელში ჭერით, ისე ხელის გარეშე. თუმცა, გაერთიანებულ სამეფოში, საფრანგეთსა და აშშ-ის მრავალ შტატში აკრძალულია მხოლოდ ხელში ჭერით მოხმარება.
კომპლექსურობის გამო, ხშირად თავიანთი შესაძლებლობებით ისინი მობილური
კომპიუტერები უფროა. ეს საკითხი კანონმდებლობაში ხშირად გაუგებრობებს
წარმოშობს, რადგან კანონმდებელთათვის გაურკვეველი რჩება, რომელი ფუნქციის
შესრულება შეიძლება იყოს უფრო ნაკლებ უსაფრთხო.
ბოლო დროს გამოქვეყნებული კვლევების თანახმად, ინციდენტთა რაოდენობა
ასევე გაზრდილია მობილური ტელეფონების მოხმარებისას ველოსიპედის ტარების
დროს. [31]
მობილური ბანკინგი და გადახდები
ბევრ ქვეყანაში, მობილურ ტელეფონებს მობილური ბანკინგის სერვისისათვის
იყენებენ, რომლის საშუალებითაც შესაძლებელია გადახდების განხორციელება.
მობილური გადახდების სერვისი პირველად 1998 წელს ფინეთში დაინერგა,
ქალაქ ესპოოში, კომპანია კოკა-კოლას მიერ. 1999 წელს იდეა ფილიპინებშიც
გავრცელდა, სადაც იქაურმა ოპერატორებმა კომერციული მობილური გადახდების
სერვისი განავითარეს.
თვალყურის დევნება და კონფიდენციალურობა
ბოლო დროს, მობილური ტელეფონები გამოიყენება ადგილმდებარეობის
მონაცემების შესაგროვებლად. როდესაც მობილური ჩართულია, მას ადვილად
შეუძლია განსაზღვროს გეოგრაფიული მდებარეობა.
ეფექტი ჯანმრთელობაზე
რესურსები ინტერნეტში
სქოლიო
- ↑ John F. Mitchell Biography
- ↑ Who invented the cell phone?
- ↑ Heeks, Richard (2008). „Meet Marty Cooper – the inventor of the mobile phone“. BBC 41 (6): გვ. 26–33. DOI:10.1109/MC.2008.192.
- ↑ “Mobile penetration“, 9 July 2010.
- ↑ http://www.topteny.com/top-10-best-selling-mobile-phone-brands-in-the-world-2014/
- ↑ Arthur C. Clarke: Profiles of the Future (1962, rev. eds. 1973, 1983, and 1999, Millennium edition with a new preface)
- ↑ Swedish National Museum of Science and Technology. Tekniskamuseet.se. წაკითხვის თარიღი: 29 July 2009.
- ↑ UMTS World. History of UMTS and 3G development. Umtsworld.com. წაკითხვის თარიღი: 29 July 2009.
- ↑ Fahd Ahmad Saeed. Capacity Limit Problem in 3G Networks. Purdue School of Engineering. წაკითხვის თარიღი: 23 April 2010.
- ↑ Example of a Triple SIM hybrid phone
- ↑ The Latest F160 Quad Sim Quad Standby TV Java Phone with Qwerty Keyboard | Tri Sim Phones
- ↑ [1]
- ↑ Nokia boosted by sales of cheap handsets (20 October 2011).
- ↑ Pri's The World: Kosher Phones For Britain’s Orthodox Jews
- ↑ Tania Branigan. (11 January 2010)State owned China Mobile is world's biggest mobile phone operator. Guardian News and Media Limited. წაკითხვის თარიღი: 17 December 2011.
- ↑ Source: wireless intelligence
- ↑ [2]
- ↑ Samsung May Have Just Become The King Of Mobile Handsets, While S&P Downgrades Nokia To Junk. წაკითხვის თარიღი: 28 April 2012.
- ↑ Gartner Says Sales of Smartphones Grew 20 Percent in Third Quarter of 2014. Gartner.
- ↑ Annual Smartphone Sales Surpassed Sales of Feature Phones for the First Time in 2013. წაკითხვის თარიღი: 13 February 2014.
- ↑ Worldwide Smartphone Shipments Top One Billion Units for the First Time. წაკითხვის თარიღი: 27 January 2014.
- ↑ “UK | Millions keep secret mobile“, BBC News, 16 October 2001. წაკითხვის თარიღი: 4 November 2009.
- ↑ Brooks, Richard. (13 August 2007)Donated
cell phones help battered women | San Bernardino County | PE.com |
Southern California News | News for Inland Southern California. The Press-Enterprise. წაკითხვის თარიღი: 4 November 2009.[მკვდარი ბმული]
- ↑ Goodyear, Dana. (7 January 2009)Letter from Japan: I ♥ Novels. The New Yorker. წაკითხვის თარიღი: 29 July 2009.
- ↑ Lynn, Jonathan. “Mobile phones help lift poor out of poverty: U.N. study“, Reuters. წაკითხვის თარიღი: 2013-12-03.
- ↑ 4 Ways Smartphones Can Save Live TV. Tvgenius.net. წაკითხვის თარიღი: 4 June 2012.
- ↑ Donner,
Jonathan, and Steenson, Molly Wright. "Beyond the Personal and Private:
Modes of Mobile Phone Sharing in Urban India." In The Reconstruction of Space and Time: Mobile Communication Practices, edited by Scott Campbell and Rich Ling, 231–250. Piscataway, NJ: Transaction Publishers, 2008.
- ↑ Hahn,
Hans and Kibora, Ludovic. "The Domestication of the Mobile Phone: Oral
Society and New ICT in Burkina Faso". Journal of Modern African Studes
46 (2008): 87–109.
- ↑ source Informa 2007
- ↑ Downloads_Guide. Netsize. წაკითხვის თარიღი: 29 July 2009.
- ↑ de Waard, D., Schepers, P., Ormel, W. and Brookhuis, K., 2010, Mobile phone use while cycling: Incidence and effects on behaviour and safety, Ergonomics, Vol 53, No. 1, January 2010, pp 30–42.
კატეგორია:
ფეხსაცმელი
თავისუფალი ქართულენოვანი ენციკლოპედია ვიკიპედიიდან
ფეხსაცმელი — ტანსაცმლის
ერთ-ერთი ელემენტი, რომელიც იცმევა ფეხებზე და იცავს მას გარემოსგან;
ასევე გამოიყენება გარეგნული იერსახის მოკაზმვის მიზნით. ფეხშიშველი
სიარული ამჟამად ასოცირდება სიღარიბესთან, თუმცა ზოგიერთი კულტურა მის
ტარებაზე დღემდე უარს ამბობს.
ფეხსაცმელსა და ფეხს შორის როგორც წესი ატარებენ წინდებს
ან ტრიკოტაჟის სხვა ნაწარმს, თუმცა სულ უფრო ნაკლებად სანდლებისა და
თასმიანი ფეხსაცმელების შემთხვევაში. ზოგჯერ ფეხსაცმელი დაკავშირებულია ფეტიშიზმთან, განსაკუთრებით მსუბუქი ფეხსაცმლისა და ბოტების ზოგიერთი სახეობა.
შედარებით ახალი გამოგონებაა გამძლე ფეხსაცმელი, მიუხედავად იმისა, რომ
მრავალი უძველესი ცივილიზაცია მორთულ ფეხსაცმელებს ატარებდა. ასევე
არსებობდა ზოგიერთი ძველი ცივილიზაცია, რომელიც საერთოდ არ იყენებდა
ფეხსაცმელს. რომაელები
ფეხსაცმელს უყურებდნენ როგორც ძალაუფლებისა და საზოგადოებაში სტატუსის
დასამკვიდრებელ ნივთს, ამიტომ, მას მრავალი რომაელი ატარებდა, გლეხები და
მონები კი ფეხშიშველნი დადიოდნენ. [1] შუა საუკუნეებში
გამოჩნდა მაღალქუსლიანი ფეხსაცმელი, რომელიც ასევე ასოცირდებოდა
ძალაუფლებასთან და სურვილთან, რომ გამოჩენილიყვნენ უფრო მაღლები; ამ დროის
ხელოვნების ზოგიერთ ნიმუშზე ხშირად გამოსახავდნენ ფეხშიშველ ადამიანებს
სიღარიბის სიმბოლოდ. თუმცა, ამავე დროს, შიშველი ფეხები ბევრ რელიგიაში
თავმდაბლობისა და პატივისცემის სიმბოლოა. ფეხსაცმლის გახდა ვინმე უფრო
მაღლა მდგომის წინაშე ხშირად ასევე სიმბოლოა მისადმი პატივისცემისა.
ზოგიერთ კულტურაში, სავალდებულოა ფეხსაცმელი გაიხადო სახლში შესვლის
წინ, ზოგიერთ რელიგიაში კი ფეხსაცმლის გახდა სავალდებულოა წმინდა
შენობა-ნაგებობებში, მაგალითად ტაძარში შესვლის წინ.
ისტორია
შუა საუკუნეებში, ქალიცა და კაციც ატარებდა ხის ფეხსაცმელს, რომელიც თანამედროვე ქუსლიანი ფეხსაცმლის წინაპრად მიიჩნევა. [2] ამავე პერიოდში, ევროპასა და ახალ მსოფლიოში დაბალი კლასის საზოგადოება და მონები ფეხშიშველნი დადიოდნენ. [3] XV საუკუნეში თურქეთში შექმნეს ჩოპინები — ქალის პლატფორმიანი ფეხსაცმელები, რომელთა სიმაღლეც 17,7-20,3 სმ იყო. ამ ფეხსაცმელმა პოპულარობა მოიპოვა ვენეციასა და შემდეგ მთელს ევროპაში; ისინი ჯანმრთელობისა და სოციალური მდგომარეობის სტატუს-სიმბოლოდ ითვლებოდა.
XVI საუკუნეში, დიდებულებმა მაღალქუსლიანი ფეხსაცმლის ტარება დაიწყეს, რათა იმაზე მაღალნი გამოჩენილიყვნენ, ვიდრე იყვნენ; ასე იქცეოდა მაგალითად ეკატერინე მედიჩი და ინგლისის დედოფალი მერი I. 1580 წელს მათ ასევე იცმევდნენ მამაკაცები. [2] თანამედროვე ეპოქაში, მაღალქუსლიანი ფეხსაცმელი ძირითადად ქალების მოდის ნაწილია.
რესურსები ინტერნეტში
ვიკისაწყობში ? არის გვერდი თემაზე:
სქოლიო
კატეგორია:
ფორდ მუსტანგი
თავისუფალი ქართულენოვანი ენციკლოპედია ვიკიპედიიდან
ფორდ მუსტანგი ( ინგლ. Ford Mustang) — პოპულარული ამერიკული ავტომანქანა. თავდაპირველი დიზაინი ფალკონის ბაზაზე შეიქმნა და პირველი მუსტანგის სერია — თეთრი კაბრიოლეტი შავი ინტერიერით ფორდის ამწყობი საამქორდან 1964 წლის 9 მარტს გამოვიდა დიარბორნში, მიჩიგანი. ფორდმა საზოგადოებას ეს მოდელი ნიუ-იორკის
მსოფლიო ავტო-გამოფენაზე 1964 წლის 17 აპრილს, ხოლო 19 აპრილს კი სამივე
ამერიკული სატელევიზიო არხით გააცნო. ეს იყო ავტოინდუსტრიის ისტორიაში
ყველაზე წარმატებული პროდუქციის წამოწყება, რომელმაც ფორდის დილერებს
ამერიკის მთელ კონტინეტზე შეკვეთებისგან გასაქანი არ მისცა. ორიგინალმა
მუსტანგმა ინდუსტრიაში მრავალ იმიტაციას მისცა დასაბამი. მოდელის არსებობის
ადრეულ წლებში ის სპორტულობის, ფასისა და წარმადობის ერთ-ერთ საუკეთესო
შეხამებად ითვლებოდა.
რესურსები ინტერნეტში
კატეგორია:ამერიკული ფილმები
ვიკისაწყობში ? არის გვერდი თემაზე:
ქვეკატეგორიები
ამ კატეგორიაში მოცემულია 5 ქვეკატეგორია 5-დან.
სტატიები კატეგორიაში „ამერიკული ფილმები“
მიმდინარე კატეგორიაში შემდეგი 200 გვერდია 581-დან.
(წინა გვერდი) ( შემდეგი გვერდი)
(წინა გვერდი) ( შემდეგი გვერდი)
|
|
![A man is strapped to an overturned chair with a cloth concealing his face. Player character Trevor stands over him with a canister, about to pour water on his face. A text prompt in the upper left-hand corner reads "Hold [left stick] to pour water."](https://en.wikipedia.org/wiki/File:Grand_Theft_Auto_V_torture_sequence.jpg)
სტატიის 
